Obraz4 7

18 ___________________________________ Z jakich segmentów składa się wypowiedź prasowa?

3.1. Co trzeba wiedzieć o tytule wypowiedzi prasowej?

3.1.1. Istota tytułu i jego podstawowe funkcje

Niektóre gatunki mają tylko tytuły pojedyncze (por. wzmiankę, wybrane zapowiedzi, felietony czy komentarze). We wzorcach gatunkowych określonych wypowiedzi utrwaliły się pewne reguły doboru tytułów. Na przykład w klasycznym wywiadzie w tytułe pojawia się cytat z wypowiedzi osoby udzielającej wywiadu, a podtytuł zawiera nazwę gatunkową i dane osobowe dziennikarza oraz jego rozmówcy, zamknięte w formule: Z X~em rozmawia Y. Ogólnie obowiązującą zasadą jest też niestosowanie znaków interpunkcyjnych (zakaz wprowadzania kropki jest obligatoryjny, w tytule mogą się pojawić natomiast dla uwydatnienia pewnych intencji: wielokropek, znak zapytania lub wykrzyknik).

Dziennikarze przestrzegają też na ogół reguły nakazującej stosowanie tytułów krótkich, mających raczej kształt równoważnika zdania, czyli konstrukcji składniowej bez osobowej formy czasownika w funkcji orzeczenia, lub zdania pojedynczego. Rozbudowane tytuły, a więc mające formę zdań złożonych, pojawiają się znacznie rzadziej.

W podręcznym bagażu erudycyjnym adeptów dziennikarstwa może się znaleźć szczypta wiedzy na temat statusu tytułów (nie tylko tych dziennikarskich). Tytuł traktowany bywa jako nazwa własna, ideonim, czyli nazwa wytworu kultury. Ma nazywać jeden określony obiekt, co nie znaczy, że w tytułach nie funkcjonują aluzje i innego typu nawiązania (na przykład do tytułów innych dzieł kultury, do sentencji czy utrwalonych w świadomości społecznej powiedzeń dziennikarzy, pisarzy bądź polityków). Skoro tytuł nazywa określony obiekt, w naszym przypadku wypowiedź dziennikarską, to znaczy, że pełni funkcję nominatywną. Ta funkcja przypada wszystkim tytułom - bez względu na formę i odniesienia gatunkowe.

Jeśli obiektem uwagi jest tytuł wypowiedzi, a więc tworu językowego, to można go rozpatrywać z tekstologicznego punktu widzenia i wskazywać na jego funkcję streszczającą (niektórzy mówią o funkcji deskryptywnej, opisowej), czyli rolę prezentacji tekstu czy też raczej jego treści. Mówi się wówczas o metatekstowym statusie tytułu. W takiej interpretacji tytuł jest ujmowany jako tekst o tekście. Stwierdza się też wtedy, że tytuł jest integralnym składnikiem tekstu i stanowi inicjalny komponent ramy tekstowej. Na tym jednak nie koniec teoretyzowania. Niektórym tekstołogom tytuł jawi się jako składnik dodany do tekstu. Mówią więc o nim jako o elemencie tekstowego otoczenia i posługują się terminem paratekst. Pozwala to tytuł komunikacyjnie