28 _ Z jakich segmentów składa się wypowiedź prasowa?
■ Bo odsłania pewne cechy osobowości twórcy wypowiedzi prasowej (co ważne zwłaszcza w tekstach z pogranicza informacji i publicystyki). Rozważmy dla ilustracji następujący przykład:
T: Alfa z wysokiej półki
L: Konstruktorzy wielu współczesnych samochodów najchętniej wyrzuciliby kierowcę na tylne siedzenie, żeby nie przeszkadzał w prowadzeniu różnym automatom. Inżynierowie Alfy wyznają jednak całkiem odmienną zasadę. (M 16X2003).
Autor przedstawia się tu jako znawca przedmiotu, doświadczony, bystry obserwator poruszanej problematyki, dowcipny publicysta, potrafiący trafnie ocenić przedstawiane zjawisko i własny sposób widzenia atrakcyjnie spuentować. Któż nie chciałby się zagłębić w lekturze tak zapowiadanego tekstu?
■ Bo może mieć zróżnicowaną genezę oraz funkcję. Może być wypowiedzią zredagowaną specjalnie według konwencjonalnych zasad, ale też wyim-kiem, czyli powtórzonym fragmentem wypowiedzi (czy raczej jej korpusu). Może pełnić funkcję zapowiedzi klasycznej, gdy po dodaniu stosownego odsyłacza i opublikowaniu na pierwszej stronie gazety anonsuje tekst właściwy. W sensie konstrukcyjnym i komunikacyjnym odpowiada wzmiance i przyjmuje jej cechy gatunkowe. Podlega skonwencjonalizowanym i twórczym modyfikacjom. Jest częścią wybranych gatunków i samodzielnym gatunkiem (zalicza się go do tzw. gatunków paratekstowych).
Formuła odsyłająca, którą można nazywać też po prostu odsyłaczem, nie występuje we wszystkich gatunkach prasowych. Warto jednak zająć się nią oddzielnie, ponieważ pełni funkcję istotnego składnika gatunku obecnie niezwykle dynamicznego i ważnego w komunikacji prasowej - zapowiedzi. Jest to gatunek powiązany dość ściśle z innymi typami komunikatów prasowych, odsyłacz staje się więc składnikiem odróżniającym a zarazem identyfikującym zapowiedź. Przypada mu rola najważniejszego sygnału gatunkowego.
Zapowiedź prasowa w swej postaci niesamodzielnej, a więc spokrewniona z innymi gatunkami, powstaje z reguły przez proste uzupełnienie określonego gatunku o odsyłacz. Tak jest w przypadku zapowiedzi nawiązującej do konwencji wzmianki i notatki. W zapowiedzi spokrewnionej z wiadomością dochodzą do tego różnorodne procesy redukcyjne. Najczęściej formuła odsyłająca jest dołączana do uszczuplonego tekstu, zachowującego jednak wszelkie