P1020982 (3)

4 października mi r„ w którym zginęli pasażer i konduktor, ujęła się palącym problemem bezpieczeństwa wprowadzając jowne zmiany organizacyjne w zarządzaniu, w szczególności barrta systematyczny proces zbierania danych od zawiadowców stacji szybsze rozsyłanie informacji do załóg pociągów o zmianach w ^ kładzie jazdy. Historyk Ałfred Chandler uważa, że te innow^ l w zarządzaniu nadał)- firmie Western Railroad „pierwszą rtow czesną, starannie zdefiniowaną, wewnętrzną strukturę organizacji. I amerykańskiego przedsiębiorstwa"¹.

Wynalazek telegrafu w 1844 r. bardzo ułatwił komunii^ I umożliwiając kolejom rozwój na całym kontynencie. Kolej i teW I stworzyły razem decydującą infrastrukturę transportową i konu^ I kacyjną dla obsługi rynku krajowego długości prawie 3 tysięcy m I Aby zaspokoić potrzeby tego rynku, inne firmy również zaczęk I dostosowywać swoje struktury zarządzania wprowadzając noj I wyszukane schematy. Gdy w latach 20. Alfred Sloan zastosow I w firmie General Motors model z podziałem na jednostki orgajj. I zacyjne, nowocześnie zarządzana korporacja osiągnęła dojrzały I i stała się siłą napędową amerykańskiej gospodarki.

Cechą charakterystyczną nowoczesnej korporacji jest jej hierar. I chiczna struktura zarządzania. Praktycznie każdy schemat tej stu. I ktury ma postać piramidy, której dół zajmuje personel podstawo*, I i robotnicy produkcyjni, a następnie wspinający się w górę hierar* I profesjonalni menedżerowie z naczelnym dyrektorem na szczyt* I piramidy. Zatrudnieni na każdym szczeblu drabiny korporacyjna I wykonują przypisane im zadania i odpowiadają za swoją praa I wobec bezpośrednich przełożonych z wyższego poziomu piramid?. I Istotne informacje dotyczące produkcji, dystrybucji i marketingu I płyną w górę struktury organizacyjnej, przetwarzane na każdju I jej szczeblu, aż osiągną najwyższy poziom zarządzania, na którym I podejmowane są na ich podstawie decyzje przekazywane z kole I w dół hierarchii i realizowane na odpowiednich szczeblach struktury korporacji. Schemat organizacyjny olbrzymiej, nowoczesnej korporatj zawiera hierarchie wewnątrz hierarchii. Działy takie jak finansowy, księgowy, badań i rozwoju, marketingu i reklamy, posiadają własną rozbudowaną strukturę organizacyjną.

Na samym dole hierarchii korporacyjnej znajduje się niewykwalifikowana i średnio wykwalifikowana siła robocza, której zadaniem jest wytwarzanie i przewożenie wyrobów lub świadczenie usług typowych dla danej firmy. Wszystkie te zadania zostały sztywno sformalizowane zgodnie z klasycznymi zasadami nauki o zarządzaniu, której pierwszym rzecznikiem był na przełomie XIX i XX w. Frederick Taylor, speq'alista od wydajności pracy.

Takie właśnie podejście do zarządzania dominowało w gospodarce amerykańskiej i europejskiej przez większą część XX w. Struktura organizacyjna opierała się głównie na wciąż rosnącym liczebnie personelu średniego szczebla zarządzania, którego zadaniem było przetwarzanie informacji płynących w górę i w dół hierarchii, koordynowanie i kontrolowanie funkcji przedsiębiorstwa.

Robert Reich, sekretarz departamentu pracy, porównał współczesną korporację do wojskowej biurokracji. W obu przypadkach polecenia wydawane są z góry i struktura organizacyjna zostawia coraz mniej miejsca na niezależne podejmowanie decyzji w miarę przesuwania się w dół. W dobie masowej produkcji i dystrybucji, gdy nacisk kładło się na wzrost specjalizacji pracy oraz standaryzację produktów, niezbędna była - jak mówi Reich - absolutna kontrola w celu zapewnienia dokładnej realizacji planów².

System zarządzania korporacją przypominał niezdarnego olbrzyma, który jest w stanie wyprodukować wielkie ilości standardowych dóbr, ale brak mu było elastyczności potrzebnej, aby przystosować się do nagłych fluktuacji popytu na rynkach krajowych lub zagranicznych.

U szczytu swojej potęgi na przełomie lat 50. i 60. pięćset największych korporacji amerykańskich dostarczało połowę produkcji przemysłowej całego kraju i prawie jedną czwartą produkcji przemysłowej świata niekomunistycznego. Firmy te zatrudniały ponad 12% siły roboczej kraju. General Motors, największa korporaq’a na świecie, miała w 1955 r. dochody równe 3% dochodu narodowego brutto Stanów Zjednoczonych³.

1

Alfred Chandler, The Visible Hond: The Managerial Reoolution in America, bridge, MA: Harvard University Press, 1977 s. 97. Cyt. wg James Beniger, The Ci* Renolułion: Tcchnohgical and Eeanomic Ońgins of the Information Society, Cambńdp Harvard University Press, 1986 s. 224.

2

Robert Reich, The Work of Nations: Preparing Oursehes Jor list Century Capitalism,

3

New York: Random House, 1993 s. 51.