P1040077 (3)

miaru można zwiększyć mierząc kilka średnic wzajemnie przestawiony o odpowiednie kąty. Jeśli błąd okrągłości nie wykazuje charakteru owalno&j lub graniastości, wygodnie jest posłużyć się głowicą optyczną z urządzenie^ do badania krzywek.

Rys. 9.6. Sposoby pomiaru błędów okrągłości: a, b) owąlności, c, d) graniastości

Dla wszystkich możliwych odchyłek okrągłości pełny cykl pomiarowy powinien składać się z jednego pomiaru dwupunktowego i dwóch pomiarów trzypunktowych przy różnych kątach między końcówkami pomiarowymi. Skorygowaną wartość odchyłki okrągłości 8_okr wyznacza się ze wzoru

x A

⁶0kr = J    fi

w którym:

A — zmierzona odchyłka okrągłości; jest to maksymalna wartość otrzymana I przy dwóch lub trzech różnych kombinacjach kątów przyjętych na I potrzeby pomiarów;

F - współczynnik korekcyjny; w pierwszym przybliżeniu można przyjąć za I _; ! równy 2.

H Wcdcowość. Stożkowość, baryłkowość lub siodłowość można wykryć przy użyciu liniału krawędziowego oraz mierząc średnice w co najmniej pięciu płaszczyznach prostopadłych do osi wałka. Pomiaru średnic maksymalnych i minimal-nych należy dokonać w kilku przekrojach prostopadłych do czoła walka. Odchyłkę walcowości 5_wal wyznacza się ze wzoru

*    _ fgg ^mln    (9.2) I

°W«1 “ :    2

w którym d , d . — średnice maksymalna i minimalna wałka mierzone w ty⁰¹ samym przekroju prostopadłym do czoła wałka.

93. PRZEBIEG ĆWICZENIA I OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARÓW

W celu określenia wskazanych błędów kształtu należy wykonać następujące czynności:

-    zmierzyć średnicę wałka d mikrometrem;

-    ustawić stos płytek wzorcowych na wymiar N bliski średnicy d wałka (rys. 9.7);

-    wyzerować przyrząd pomiarowy;

-    zmierzyć owalność wałka przez pomiar średnic w dwóch przekrojach ar-a i b-b (wg protokołu wykonania ćwiczenia);

-    zmierzyć stożkowość wałka poprzez pomiar średnic w dwóch przekrojach 1-1 i n-II (wg protokołu wykonania ćwiczenia);

-    obliczyć owalność i stożkowość wałka, wybrać największe wartości błędów;

-    określić poziom dokładności geometrycznej kształtu względem tolerancji wymiaru (PN-80/M-02138);

-    określić wartość tolerancji kształtu (PN-80/M-02138).

%s. 9.7. Zasada ustawienia czujnika wg wzorca przy pomiarach porównawczych; 1 — czujnik.

2 — statyw, 3 — płytki wzorcowe. 4 — mierzona część

Wyniki pomiarów i obliczeń zamieścić w protokole wykonania ćwiczenia (iys. 9.8). Określić niedokładność pomiaru użytymi przyrządami czujnikowymi:

Ap § Ac + 2 AR + Aa    (9.3)

gdzie:    + O.JL ł <0 ^

4$ ~ niedokładność pomiaru,

-    niedokładność wskazania przyrządu,

-    niedokładność odczytu (odpowiada 0,1 działki elementarnej przyrządu),

-    niedokładność wskazań płytek wzorcowych

wymiaru stosu płytek zawarty jest w granicach dopuszczalnego błędu pojedynki płytki wzorcowej o takim samym wymiarze nominalnym PN-83/M-53101).

117