P1040079 (3)

10. POMIARY CHROPOWATOŚCI POWIERZCHNI

10.1. WPROWADZENIE

Celem ćwiczenia jest zapoznanie z metodami określania chropowatości, rodzajami przyrządów pomiarowych oraz techniką wykonywania pomiarów.

Chropowatość powierzchni to zbiór nierówności na obrobionej powierzchni, o małych odstępach wierzchołków, powstających w wyniku zastosowania określonego procesu technologicznego.

O chropowatości możemy mówić wtedy, gdy stosunek długości fali nierówności S (średni odstęp między wierzchołkami) do jej wysokości R spełnia nierówność S/R < 50. Jeżeli stosunek S/R jest zawarty w granicach 50 < S/R < 1000 oraz na długości danej powierzchni występują co, najmniej trzy fale, to taki rodzaj odstępstwa powierzchni rzeczywistej nosi nazwę falistości powierzchni. W przypadku S/R > 1000 mamy do czynienia z błędem kształtu (rys. 10.1).

Rys. 10.1. Profil powierzchni oraz jego składowe: a) profil geometryczny, b) profil rzec* ^ c) chropowatość powierzchni, d) falistość powierzchni, e) błąd kształtu, f) pole widzeń *

- chropowatości powierzchni, g) pole widzenia i ocena falistości powierzchni

Parametry określające chropowatość powierzchni (np. >R, R_a) są wyznaczane w tzw. Systemie linii M lub systemie linii E. Systemy te różnią się sposobem wyznaczania linii średniej zarysu. System linii M przyjmuje za linię odniesienia (linię średnią) linię, która w granicach odcinka elementarnego ma przebieg zgodny z ogólnym kierunkiem profilu zaobserwowanego oraz dzieli ten profil tak, że suma kwadratów odchyłek profilu od linii średniej stanowi minimum (rys. 10.2a). Sumy pól nad linią i pod linią są sobie równe (rys. 10.2b).

a)    b)

x = fi

Rys. 1Ó.2. Zasada wyznaczania położenia linii średniej w systemie M

Powierzchnia rzeczywista jest to powierzchnia ograniczająca? przedmiot oddzielająca go od otaczającego ośrodka (rys. 10.3).

Końcówka pomiarowa    Otoczenie

.5

&

c

2

|2

Zarys rzeczywisty Zarys geometryczny

Rys. 10.3. Wzajemne usytuowanie zarysów powierzchni: geometrycznego, rzeczywistego i zmierzonego

Powierzchnia geometryczna jest to powierzchnia nominalna określona tysunkiem z pominięciem chropowatości i błędów kształtu.

Powierzchnia zaobserwowana jest to przybliżony obraz powierzchni rzeczywistej uzyskany w wyniku mierzenia w granicach dokładności osiąganych pomiarem. Wszystkie liczbowe wartości parametrów chropowatości należy odnosić do linii przecięcia powierzchni zaobserwowanej, płaszczyzną prostopadłą do tej powierzchni.

Zarysem rzeczywistym nazywa się linię przecięcia powierzchni rzeczywistej płaszczyzną o określonym położeniu (najczęściej prostopadłą do tej po->Vierżehni>.

121