Celem ćwiczenia jest poznanie metod pomiaru wewnętrznych powierzchni cylindrycznych i uzyskanie wiadomości praktycznych z obsługi przyrządów pomiarowych, a także utrwalenie metodyki oszacowania niepewności pomiarowych i doboru narzędzi pomiarowych.
Pojęcia podstawowe [1]
Metoda pomiarowa bezpośrednia — metoda pomiarowa, dzięki której wartość wielkości mierzonej otrzymuje się bezpośrednio, bez potrzeby wykonywania dodatkowych obliczeń opartych na zależności funkcyjnej wielkości mierzonej od innych wielkości.
Metoda pomiarowa różnicowa — metoda oparta na porównaniu wartości wielkości mierzonej z niewiele różniącą się od niej znaną wartością tej samej wielkości i pomiarze różnicy tych wartości.
Wynik pomiaru — wartość otrzymana po pomiarze.
Surowy wynik pomiaru — wynik pomiaru przed wyeliminowaniem błędów systematycznych.
Poprawka p — wartość wielkości, którą należy dodać do surowego wyniku pomiaru w celu usunięcia błędu systematycznego.
Niepewność pomiaru ep — przedział wartości rozłożonych symetrycznie względem wyniku pomiaru, w którym (przedziale) z określonym prawdopodobieństwem jest zawarty błąd pomiaru. W warunkach przemysłowych najczęściej za niepewność pomiaru przyjmuje się podane przez firmę produkującą będące w użyciu narzędzie pomiarowe — błędy graniczne dopuszczalne u (narzędzia pomiarowego).
Błąd pomiaru — różnica między wartością otrzymaną w wyniku pomiaru a wartością prawdziwą wielkości mierzonej.
Błąd graniczny dopuszczalny u — określony zwykle przez producenta narzędzi na podstawie badań i przy uwzględnieniu wszystkich błędów składowych.
Błąd graniczny wierności (powtarzalności) wskazań — praktycznie największy rozrzut wskazań narzędzia pomiarowego.
m
Wywiior wewnętrzny - odległość elementów powierzchni, na zewnątrz których ich bezpośrednie otoczenie jest wypełnione materiałem.
Wymiar zaobserwowany - wymiar określony na podstawie pomiaru z ustaloną dokładnością. Niepewność pomiaru powinna stanowić małą część tolerancji mierzonego wymiaru.
Tolerancja - dopuszczalny obszar zmienności wymiaru.
5.2. METODY I NARZĘDZIA POMIAROWE
Pomiary wymiarów wewnętrznych powierzchni cylindrycznych można przeprowadzić za pomocą:
- przyrządów pomiarowych uniwersalnych (np. suwmiarek lub mikrometrów) bezpośrednio lub przy zastosowaniu specjalnych przystawek,
- przyrządów specjalnych, np. średnicówek mikrometiycznych lub średni-
cówek czujnikowych.
Ze względu na sposób realizacji pomiaru rozróżniamy metody.
- dotykowe: dwu- i trzystykowe, i bezdotykowe.
5.2.1. Pomiar średnicy otworu za pomocą płytek wzorcowych i wkładek walcowych
Pomiar średnicy otworu za pomocą płytek wzorcowych polega na dobraniu takiego wymiaru stosu płytek, aby szczęki wkładek płaskowalcowych (rys. 5.1)
B 2-a^epi«tC0W)'Ch ■ plyHliill1 ip™*
> J stos płytek wzorcowych, 4 - uchwyt