P1040032

SPRAWDZANIE I REGULACJA UNIWERSALNYCH PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH

3.1. WPROWADZENIE

Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z wymaganiami technicznymi dotyczącymi suwmiarek, mikrometrów i czujników zegarowych, oraz metodami sprawdzania ich cech technicznych i metrologicznych.

^Ćwiczenie poświęcone jest głównie sprawdzaniu cech metrologicznych ww. przyrządów do pomiarów długości. Obejmuje więc tylko część czynności wykonywanych przy sprawdzaniu narzędzi do pomiarów długości określonych w instrukcjach GUM (Główny Urząd Miar), PKN (Polski Komitet Normaliza-cyjny) i PCBiC (Polskie Centrum Badań i Certyfikacji). Przystępując do ćwiczenia należy znać konstrukcję sprawdzanych przyrządów pomiarowych i na tej podstawie umieć zlokalizować i wykorzystać w trakcie sprawdzania elementy regulacyjne.

Podstawową cechą metrologiczną narzędzia pomiarowego podlegającą sprawdzaniu jest dokładność jego wskazań.

Dokładność wskazań przyrządu pomiarowego jest określona przez błąd wskazania 6_W będący różnicą między wartością W wskazywaną przez przyrząd a wartością R będącą wartością poprawną wielkości mierzonej reprezentowaną przez wymiar nominalny zastosowanego wzorca długości:

5 I W-R

W

Błąd wskazania 6_w charakteryzuje narzędzie pomiarowe pod względem błędów zarówno systematycznych, jak i przypadkowych.

Dopuszczalne błędy graniczne dla suwmiarek określono na podstawie danych zawartych w normie PN-80/M-53130 (tabl. 3.1). Wymagania dotyczące przyrządów mikrometrycznych o wartości działki elementarnej 0,01 określa norma PN-82/M-53200 (tabl. 3.2. i 3.3). Wymagania dotyczące czujników zegarowych o wartości działki elementarnej 0,01 mm podano w normie PN-68/M-53260 określając dwie klasy dokładności (tabl. 3.4).

Wymagania techniczne i dopuszczalne błędy dla suwmiarek (wg PN-80/M-53130)

Typ suw-	No-	Zakres pomia-	Chropowatość po-	Płaskość powierz chni	Równoległość szczęk		Błąd wska-	Odchyłka łącznej grubości szczęk [pm]
i jej symbol	[mm]	rowy [mm]	mierniczych [pm]	mierni czych [pm]	płaskich rozsuniętych [pm]	krawę dziowych [pm]	zania ±[pm]
Jednostronna MAJa	0,1	0*250	0,16 (V10)	3	15		100	30
MAJa	0,1	04-400	0,16	3	15		100	30
MAJb	0,05	0 4-250	0,16	3	10		50	20
MAJb	0,05	0-7-400	0,16	3	10	-	75	20
	0,02	04-250	0,16	3	6		20	10
Dwustronna MADb	0,05	04-250	0,16	3	10	20	50	20
MADb	0,05	04-400	0,16		10	20	75	20
Uniwersalna MAUa	0,1	04-140	0,16	3	15	30	100
MAUb	0,1	04-140	0,16	• %	15	30	100	-
MAUe	0,05	04-140	0,16	%	10	20	50	-
MAUf	0,05	04-140	0,16	3,	10	20	50 |

Tablica 3.2

Graniczne błędy dopuszczalne dla mikrometrów (wg PN-82/M-53200)

Góme granice zakresu pomiarowego [mm]	Klasa dokładności
	0	I	0		Granica zmian wskazań przy ugięciu kabłąka [pm/10 N]
	Granica błędu
	Wskazań ± [pm]		równoległości [pm]
do 25	2	.4;	1,5	2	2
do 50	2	4.	1,5	2,5	2
do 100	2	4.	1,5	3	3
125-150	2,5	ś: ' -i	2	4	4
175 - 200	3	6	3	6	5
225-300	3,5	7	4	8	6

Tablica 3.3

Dopuszczalna odchyłka wskazań mikrometrów dla dolnej granicy zakresu pomiarowego f_A i dopuszczalna odchyłka tolerancji wskazań f_T oraz tolerancje: wskazań Tp płaskości T i nacisk pomiarowy (wg PN-82/M-53200)

Zakres pomiarowy	1	/r	Tolerancja wskazań Tf * const * 3 pm nieza- 1
[mm]	±[pm]	[pm]	leżnie od typu i zakresu pomiarowego
0-50	2	4	Tolerancja płaskości
50-100	3	5	T = 0,6 pm ki. 0 i
100-150	4	6
150-200	5	7	Tr = 0,9 pm kl. I
200- 250	6	8	Nacisk pomiarowy dla powierzchni płaskich
250- 300	7	9	5 N i P £ 10 N
300-350	S |	10 J