P1070850 (2)

wał remont korpusu nawowego, przy którym po stronie- pd. powstała 1288—93 z fundacji Przemysła II kaplica zrw. królewską. Być może już z pocz. 2. tercji w. XIV rozpoczęta budowa nowego gotyckiego korpusu nawowego z towarzyszącymi po bokach kaplicami (za rządów bpów Jana III Do-liwy, 1324—35, lub Jana IV Łodzi, 1335—46); 1334 organizowany fundusz na tę budowę, kontynuowaną przez bpa Wojciecha Pałukę (1347—55), zasiloną 1356 nadaniem odpustowym papieża Innocentego IV, a ukończoną w zasadzie ok. 1357 (od tego czasu, po dłuższej przerwie, nowe fundacje altaryjne dające się zlokalizować w korpusie nawowym; ok. 1360 fundacja przez Kazimierza Wielkiego nowego sarkofagu Bolesława Chrobrego). 1371 uderzeniem pioruna strącony hełm wieży pd. i zniszczona jego upadkiem przyległa kaplica królewska wraz z posągami nagrobnymi króla Przemysła II i jego żony Rychezy. Być może prace budowlane, podjęte przez bpa Mikołaja Łodzię z Kórnika (1375—82) po bliżej nie określonej rujnacji, objęły właśnie przebudowę pd. kaplic po zniszczeniach 1371. Za pontyfikatu bpa Wojcieoha Jastrzębca z Łubni-cy (1399—1412) budowa nowego prezbiterium z obejściem i wieńcem kaplic, może rozpoczęta za pontyfikatu poprzednika, bpa Mikołaja Kurowskiego (1395—99); prezbiterium konsekrowane 1403 w stanie zapewne nieukończonym, bowiem 1405— —06 kontynuowana budowa kaplic wokół obejścia pokrytego 1407—09 dachami (być może przez cieślę Niklasa); prace kierowane przez prefektów fabryki kanoników: Jana prepozyta kościoła Św. Ducha i Piotra syna Lucjana. Liczne wydatki na budowę w L 1430—61 związane przypuszczalnie głównie z pracami przy fasadzie zach., której szczyt 1478 i 1504 uszkadzany przez wichurę i naprawiany; nowe wieże wznoszone z legatów bpów Uriela Górki (1479—98) i Jana Lubrańskiego (1498—1520) oraz ze środków uzyskanych z nadań odpustowych 1503, 1505, 1511 i 1515; wieża pn. (zw. czarną) wzniesiona od fundamentów 1504—35, wieża pd. (biała) zwieńczona hełmem 1512. W w. XV—XVI kościół wielokrotnie remontowany i wzbogacany nowym wyposażeniem. Poszczególne kaplice w ciągu w. XVI i XVII stopniowo przez swych patronów i opiekunów modernizowane w stylu renesansowym i wozesnobarokowym (m.i. przebudowa jednej lub drwu kaplic przez arch. Jana Baptystą Quadra). Po pożarze 1622, w 1. 1636—50 katedra gruntownie przebudowana, aż do zatarcia cech gotyckich; prace prowadzone głównie na zlecenie bpa Andrzeja Szołdrskiego i wykonywane początkowo przez budowniczego Bartłomieja, później przez nienazwanego architekta z Grodziska (zapewne Krzysztofa Bonadurę St.). 1671

remont zarysowanego sklepienia prezbiterium przez arch. Jana Końskiego. 1694 zarysowane mury kościoła, naprawiane następnie sukcesywnie 1713 i 1718—22. 1725 hełmy wieź zwalone przez huragan; nowe zbudowane wraz z barokizacją fasady do 1730, być może wg projektu arch. Antoniego Fe-rrariego, który w 1. trzydziestych w. XVIII przebudowywał poszczególne kaplice. 1750 ponowne zarysowanie ścian spowodowało 1755 zamknięcie kościoła i jego gruntowny remont prowadzony do 1762 przez budowniczego Jana Filipa Sa~ chowa, który wymienił znaczne partie murów, sklepień oraz dachy. 1772 całe wnętrze doszczętnie zniszczone pożarem, odbudowywane do 1783 na zlecenie bpów Andrzeja Stanisława Młodziejowskiego i Antoniego Okęckiego; prace te realizował budowniczy Wawrzyniec Rychter. Nadane wówczas formy późnobarokowę zachowała katedra do 1945. Po odbudowie wnętrza kościoła i kaplic, od 1779 przebudowa fasady wg projektu arch. Efraima Schroegera. 1790 zawaliła się wieża pd., co było powodem ponownej przebudowy całej fasady 1791—95 przez arch. Antoniego Hoenego, a później budowniczego Jana Ertella w oparciu o projekt arch. Bonawentury Solariego z Warszawy. Hełmy krył Kasper Leinweber, dachy kaplic Jan Schermacher, a prace rzeźbiarskie wykonał Augustyn Schoeps. W 1816 uderzeniem pioruna zniszczona jedna z trzech wież wsch. Odbudowa do 1826, w tym roku remont sklepień i dachów. Z wcześniejszej inspiracji arbpa Tymoteusza Gorzeńskiego (zm. 1825) jego następca Teofil Wolicki zainicjował 1827 dzieło budowy mauzoleum pierwszych władców Polski, później za staraniem Edwarda Raczyńskiego zlokalizowane w dawnej kaplicy mansjonarskiej (Złotej, z 1834— —41). 1853 pożar dachów i wnętrza prezbiterium oraz wsch. wieżyczek. Po odbudowie, 1876 w całym wnętrzu wykonana polichromia przez Wojciecha Rudzkiego. 1891 naprawa tynków zewnętrznych przez budowniczego Ludwika Frankiewicza. Z inicjatywy arbpa Floriana Stablewskiego 1893—96 ściany prezbiterium ozdobione obrazami mai. przez Bolesława Leszczyńskiego z Monachium, 1896—98 nawa główna i prezbiterium pokryte marmoryzacją sztukatorską przez braci Sacchetto z Wenecji. 1904—06 adaptacja kapitularza na kaplicę Serca Jezusowego; w tym samym czasie odnowienie ki'ku innych kaplic i urządzenie kaplicy św. Józefa w kruch-cie pn. W 1927—31 sprawione nowe organy firmy Cavail'.e--Coll z Paryża. W 1939 katedra zamieniona przez okupantów na magazyn przedmiotów muzealnych, utraciła wówczas część swego zabytkowego wyposażenia, w tym cztery brązowe płyty nagrobne z końca w. XV i pocz. XVI, wykonane