P1080176 resize

Domieszka la wystąpiła śladowo (2,1%) u naczyń jajowatych, a nieco częściej u naczyń wazowatych (8,8%) i mis odmian „c. d. 1”.

Domieszkę 0.05—0,1 cm stwierdzono u niemal wszystkich typów naczyń za wyjątkiem baniastych odmiany „b, c*\ Najczęściej stosowano ją jednak przy wyrobie naczyń wazowatych (43.4%) i mis (w zalotności od odmiany 38.4—47,8%).

U większości typów naczyń spotykamy domieszkę 0,1—0,3 cm. Szczególnie często stosowano ją przy wyrobie naczyń baniastych (w zależności od odmiany 61.7—75%). beczulkowatych (68,1%) i mis odmiany „a" (61,6%). Poza tym zawierało ją 53,1% naczyń jajowatych. 47,8% wazowatych odmiany „a", 45.4% mis odmiany „d” i 41,8% mis odmiany „f". Można powiedzieć, że domieszka ta przeważała u wszystkich naczyń o przeznaczeniu gospodarczym.

Z powyższego wynika, generalnie rzecz biorąc, żc grubość domieszki wiązała się ściśle z rodzajem i funkcją naczyń. Jednakże w obrębie poszczególnych typów zaobserwowano znaczne wahania świadczące o tym, że mimo pewnych czytelnych reguł ogólnych, indywidualni wytwórcy stosowali domieszki według własnego uznania i doświadczenia. Pośrednio fakt ten dowodzi rozproszonej wytwórczości garncarskiej.

b. Lepienie naczyń

Panującą techniką było kształtowanie ścianek z przygotowanych uprzednio taśm poprzez ich zlepianie ze sobą. W bardzo wielu przypadkach nie było ono zbyt dokładne, stąd zaistniała w ogóle możliwość stwierdzenia tej techniki.

Siady zlepiania z taśm były widoczne niemal wyłącznie na przełomach łub w miejscach pęknięć i złamań. Można dodać, te naczynia bardzo często pękały w miejscach zlepień taśm, co wynikało ze zbyt słabego zlepiania. Taśmy gliniane (lub wałki po r©zgnieceniu) miały 2—6 cm szerokości. Nieco węższe od innych były taśmy naczyń wygładzonych, bo mierzyły 2—4 cm. Taśmy sąsiadujące ze sobą zachodziły na siebie przeważnie z jednej stTony na głębokość 0,3—1,5 cm. Niekiedy glina jednej z taśm Jakby obejmowała drugą taśmę z dwóch stron. Mimo, że styki taśm były stosunkowo słabo te sobą zgniecione, na powierzchni naczyń nie były na ogół dostrzegalne, a to na skutek wygładzenia lub obmazywania powierzchni.

Zachowane ślady zlepiania taśm lub ich brak można uznać za pewien miernik staranności lepienia i jakości samych naczyń. Zaskakujące, że odsetek skorup z zachowanymi śladami zlepień jest najwyższy wśród naczyń obustronnie wygładzonych i wynosi 32,6%. Znacznie mniej śladów zlepień zachowało się w grupie naczyń o powierzchniach schropownco-nych, bo tylko 10,5%.

Na podstawia obserwacji można powiedzieć, że znacznie solidniej, staranniej ugniatano taśmy w dolnych i środkowych częściach naczyń nil w partiach przybrzeżnych. Wśród brzegów ślady zlepień dochowały się u 87% naczyń wygładzonych i u 50—83% pozostałych. A więc górna partie nastręczały wytwórcom znacznie więcej kłopotów nil dolne, gdyż większy nacisk na ścianki, niezbędny do dobrego zespojcnia taśm, natychmiast deformował naczynie. Jeśli sądzić po ilości zachowanych śladów zlepień to najwięcej starania wkładali wytwórcy w wykonanie naczyń wazowatych odmiany „n", oraz mis odmian „a" i „c" (por. tablica nr 1J).

c. Grubości ścianek

Związek grubości ścianok z typem i funkcją a także techniką formowania naczyń nie ulega wątpliwości. Nie Jest to Jednak cecha decydująca o Jakości naczyń. Przy omawianiu te] cechy wprowadziliśmy pewne uproszczenie polegające na tym, że każdą skorupę identyfikujemy z naczyniem a pomiarowi podlegała jedynie najgrubsza jej partia. Tymczasem z praktyki wiemy, że w Jednym naczyniu możemy mieć najróżniejsze grubości ścianek.

W omawianych przez nas materiałach ścianki o grubościach do 0,8 cm występowały najczęściej u naczyń wygładzonych — 35,5%, wyraźnie rzadziej u schropowoconych — 16,5%.

W grupie ścianek o grubościach 0.6—0.9 cm wyraźnie przeważały naczynia o powierzchni obmazywanej i szorstkiej — 61,8% przed wygładzonymi — 47,3%. Ten przedział grubości możemy uznać za optymalny na naszym stanowisku.

Ścianki najgrubsze 0,9—1,5 cm wyraźnie dominowały w grupie naczyń o powierzchni schropowaconej wynosząc 26,3% przy 11,7% u wygładzonych.

Przy porównaniu skorup z warstw XXa i XX zaobserwowaliśmy minimalną ale wyraźną tendencję do robienia naczyń o cieńszych ściankach w młodszym poziomie osadniczym. Zjawisko to najwyraźniej uwidoczniło się w grupie naczyń wygładzonych.

Grubości ścianek wykazują znaczne wahania w obrębie wyróżnionych typów naczyń (bierzemy pod uwagę tylko najliczniej reprezentowane), ścianki najcieńsze spotykamy najczęściej u mis odmiany „c" — 43,5%, „d" — 31,8% i „f” — 17,4% oraz u naczyń wazowatych — 23,2%, a sporadycznie u naczyń beczulkowatych odmiany „a” i u mis odmiany „a" -po 7,8% oraz naczyń beczulkowatych — 10% 1 jajowatych — 12.4%. Różnice te najwyraźniej wynikają z funkcji naczyń oraz sposobu ich wykonania (np. misy).

Ścianki najgrubsze — 0.9—1,5 cm dominują u naczyń baniastych odmiany „a” — 42,6% i ,,b'* — 25%, następnie beczulkowatych — 33,2%

53