84395 P1080175 resize

Pojedync zo wystąpił roolyw szerokiego tlobka poziomego i łukowatego pawma szerokich żłobków. Nas -ł ułamkach jeal linia dołeczków, pod _nią pasmo delikatnych poziomych żłobków. Do najbardziej interesujących należy motyw złożony z Linii delikatnych dołków, pasma żłobków poziomych, pod nimi linii dołeczków a niżej motyw Jodełki (ryc. 1.16, 5). Podobnie skomplikowany motyw złożony z pasma poziomych cienkich i szerokich żłobków oraz Linii delikatnych dołeczków, a pod nimi grupy pionowych pasm cienkich żłobków obwiedzionych delikatnymi dołkami, wystąpił zza Jednym fragmencie z warstwy XX. Motyw bezładnie krzyżujących sią kresek (9 szt) a rządu dołków (i) spotyka nią tylko na naczyniach O schropowoconcj powierzchni.

Na zakończenie parą zdaó należy poówiącić kawałkowi brzuśca zaopatrzonemu w krótki wałeczek z trzema ostrymi guzkami. Na Pomorzu nie znamy analogii do tej formy ornamentacji, natomiast zbliżono są znane w kulturze łużyckiej okresu halsztackiego na Dolnym Śląsku.*¹

F. UWAGI NA TEMAT GARNCARSTWA

Ma zakończenie naszych rozważań zza lemat typów naczyń konieczne wydaje    także podsumowanie poczynionych wyżej uwag, związanych

x techniką ich wykonania. Bądą one wynikiem obserwacji makroskopowych nie popartych - jalc dotąd - analizami specjalistycznymi. Pod

stawą rozważań bądą zestawienia cech naczyń z wykopu 1/74 przedstawione zza tablicach 2.2 & 2-2.

Ciągle jr iu yę klasyfikacja i typologia materiału bardziej zajmują taasdaczy "i* Trgr^nienle garncarstwa łużyckiego. Podejmowane dotychczas próby rozważań w interesującym nas zakresie, mimo ekaperymen-tów z lepieniem i wypadaniem naczyń, nie potrafiły do końca wyjaśnić wielu kwestii, np. związku barwy naczyń i Ich przełomów z wypałom, nfi i-i n obu uzyskiwania czarnej, idealnie gładkiej, lśniącej powierzchni.®³ W poczynaniach tych odczuwa sUj wyraźnie brak większej serii analiz fizykochemicznych oraz konfrontacji uzyskiwanych wyników z większymi — Mami materiału ceramicznego poddanego badaniom makroskopo-

Poniższe id uzyska

uwagi traktujemy Jako materiał porównawczy, uzupełniający ne przy pomocy innych metod.

trzewiki. Pradzieje śłą^ca. op. clt_ ». 104 i 113. ryc. Uc i 75c.

Hołubowicz. Z bada* Md ceromUcą kullurp łużpckle). cł I i

wieków ’. R. XIV. 1M7. i«ł 11-IŁ a- 153-13® i R- XVII. zwz. 1—

Święcicki Ocena techniki wykonania naczynia glinianego z cmenlarzy-kuUury lalyckiej w Laakach, potu. Kępno. -Fonte* Archaaoloąici l»o*r»a-_v XIV. 19S3. «. i8A -180; T. Malinowski. Kwestia tzto. grafUotoania nacryn luiyckiej na prsyleladsie 'naczynia s cmentarzyska w Laskach, pota. łCąfmo.

a. Domieszka

Do wyrobu naczyń używano miejscowych glin żelnzislych Z domiar kami schudzającymi dodawanymi w trakcie przygotowywania masy ceramicznej. Nie zlokalizowano miejsca wydobywania gliny. Wyróżniliśmy cztery grupy domieszki przyjmując kryteria ustalone dla ceramiki wczesno- i późnośredniowiecznej. Wychodziliśmy z założenia, że klasyfikacja domieszek ze wzglądu na wielkość ziarna może obowiązywać dla wszystkich okresów dziejów.*⁴ Są to następujące grupy: do 0.05 cm — drobnoziarnisty piasek, 0,05—0.1 cm drobnoziarnisty piasek i drobny tłuczeń, 0,1—0,3 cm tłuczeń, ale także ślady piasku i powyżej 0.3 cm — tłuczeń (przy klasyfikacji do tej grupy decydowała obecność ziaren powyżej 0,3 cm. co nie oznacza, że były one w przewadze, gdyż zwykle przeważała domieszka 0,1—0,3 cm. ale zawsze tłucznia). Nie określaliśmy ilości domieszki. gdyż przy badaniu makroskopowym uzyskuje się zwykle oceny mylące. Częstotliwość stosowania poszczególnych grup domieszek podają tablice 1.2, 1.2a i U.

Jut na pierwszy rzut oka można dostrzec zasadnicze różnice między poszczególnymi rodzajami ceramiki. I tak o ile najdrobniejsza domieszka (do 0,05 cm) miała większe znaczenie jedynie przy wyrobie naczyń o wygładzonej powierzchni — 14,9%, to u naczyń schropowaconych występuje właściwie tylko w ilościach śladowych. Odwrotnie ma się sprawa z domieszką najgrubszą. Z naszego zestawienia wynika, te do wyrobu naczyń wygładzonych stosowano zasadniczo domieszkę 0,05—0,1 cm — 52.2%. a do naczyń o powierzchni szorstkiej i obmazywartej domieszką 0,1—

—0,3 cm — 62,0%.

Obserwacja udziału różnych domieszek w naczyniach pochodzących z młodszego i starszego poziomu osadniczego nie stwierdziła różnic wymagających specjalnego ustosunkowania się. Zaobserwowano proces w kierunku dominacji domieszki 0,1—0.3 cm. którą należy uznać za optymalną dla ceramiki badanego stanowiska. Interesująco przedstawia się to zagadnienie w odniesieniu do poszczególnych typów naczyń.

Domieszka najdrobniejsza wyraźnie dominowała w glinie użytej do budowy kubków, nieco grubsza — 0.05—0,1 cm — przeważała u dzbanów. U naczyń występujących w większej ilości, domieszki do 0,05 cm nie stwierdzono u naczyń baniastych, beczułkowanych i mis odmiany ,a".

-Fontcs ArchaeoloRicI Pocntmlcnscs~. v. XIV. 1063. a. 161—185; M. Mogielnicka, Sprawozdanie z rkiptrymenlalneoo wytępiania t wypalania ceramiki to Worytach, poto. Olsztyn, ..Kwartalnik Hlatorll Kultury Materialnej”, R XXII. 1874. nr 3. a. 515—544.

" Oparliśmy alę na ustaleniach J. Kruppa. Studia nad ceramiką XIV udeku ze Starego Miasta w Warszawie, Wrocław—Warszawa—Kraków 1981. s. 108. ora* U. Dy-macm w* ka. Ceramika wczesnośredniowieczna z Santoka, poto Gorzów Wlkp.. .Sla-via Autiąun". tXVL 1970. tabela 1-2.

51