P1090637

Architektura wnętrz

a) Jtfąmn — ara. fabuła; mensa altaris — płyta ołtarzowa.

płvta kamienna, której długość powinna wynosić od 1,90 do 2; W m, a szerokość od 0,90 do 1 m, w większych kościołach, jak np. katedralnych, może być do 3 m. Erzestrzeń liturgiczna mensy w głąb powinna wynosić od 58 cm do 70 cm. Poza tym należy doliczyć miejsce na ustawienie świeczników; krzyża względnie tabernakulum, na którego głębokość należy przewidzieć przynajmniej 50 cm. Mensa, na której ma być ustawione tabernakulum, powinna być szeroka przynajmniej 1,10 m. We wszystkich innych ołtarzach wystarczy w zupełności 80 — 90 cm ⁴.

Przestrzeń pomiędzy brzegiem mensy a brzegiem tabemakulunKnie powinna przekraczać 70 cm, gdyż większa przestrzeń'utrudni wyjmowanie. puszki z tabernakulum. Jeżeli nie będzie można znaleźć jednolitej'płyty, o szerokości 1,10 m, to głębokość przestrzeni do celebrowania należałoby'zwiększyć o parę centymetrów — z 58 na 65, bo połączenie płyty w tylnej części mensy będzie można wtedy przykryć predellą lub skrzynią tabernakulum. Oczywiście ten kawałek dosztukowany znajdzie się poza podstawą ołtarza, która musi być połączona z mensą zgodnie z przepisami liturgicznymi. W żadnym przypadku płyta nie może być mniejsza od podstawy, musi nawet wystawać poza podstawę dookoła. To jest konieczne do stałego połączenia mensy z podstawą, tego wymagają przepisy liturgiczne.    '

Płyta ołtarzowa — mensa może być tylko z jednolitego kamienia na-Łmałnego, nie może być ^oetonu, ceramiki ani z innego jakiegokolwiek ntStfc-rami⁵. Jeżeli płyta składa się z dwóch lub więcej części, ołtarz nie może być konsekrowany, nawet w przypadku, gdyby te poszczególne części były spojone ze sobą cementem⁶. Przy podstawie skrzyniowej lub sarkofagowej wystarcza jednak, jeżeli mensa będzie miała szerokość od 65 do 70 cm, wtedy płyta przykryje boki podstawy, które służą w czterech rogach za oparcie płyty.

Powierzchnia płyty, ze względu na czynności biskupa przy konsekracji, zmywanie i namaszczanie, musi być dobrze wypolerowana. Brzegi płyty należy zaokrąglić, ażeby uchronić obrusy od przecierania. Płyta powinna poza podstawę wystawać tak daleko, ażeby •celebrans podczas przyklękania nie potrącał o podstawę. Występ ten potrzebny jest też do zakładania antependium.

W miejscach namaszczania w czterech rogach płyty muszą być wykute krzyże, po jednym na każdym rogu, w pewnej odległości od brzegu. ^ECrzyże te maJąr ijyć^- 'równoramienne, wielkości około 3X3 cm. i Piąty krzyż musi byc wykuty w środku płyty %

Płyta me może być dla ochrony ujęta w ramę drewnianą, ani też nie można* płyty kamiennej zaopatrzyć w listwę drewnianą dla zawieszenia antependium H Taki zwyczaj nie może być tolerowany, jeżeli nawet istnieje od niepamiętnychr czasów⁹.    u

Grób — scpulcrum, confcssio.

Każdy ołtarz musi zawierać grób z* relikwiami dwóch świętych męczenników, włożony w specjalnym naczyniu (vasculum) wewnątrz płyty i zamknięty kamieniem ¹⁰ (sigillum, operculum).

Wymiary grdbii^łsą uzależnione pd wielkósci naczyń z relikwiami, w których umieszcza się poza tym akt konsekracyjny i trzy ziarna kadzidła. Wymiary tego naczynia ustala się w poszczególnych przypadkach. Przeważnie są one niewielkie, o powierzchni 5X7 cm i wysokie od 2 do 6 cm. Puszka może być miedziana lub cynowa. Przy dużej płycie ołtarzowej naczynie to może być 8 X 15 cm, a głębokie 8 do 10 cm. Otwór grobu w płycie należy wykuć W ten sposób, aby płytka przykrywająca, zrobiona'z-tego samego kamienia, co,; mensa, mogła być umocowana zaprawą przez biskupa w czasie konsekracji. Płytka ta musi być szczeime dopasowańa, aby biskup mógł pewnie grób zamknąć. Otwór grobu w płycie należy wykuć tak duży, żeby mogło schować się naczyńko i żeby zmieściła się przykrywająca płytka kamienna. Jeżeli mensa będzie miała grubość do 15 cm, to nie będzie trudności, żeby włożyć tych rozmiarów naczynie i zamknąć grób płytką odpowiedniej grubości.

Najmniejsze rozluźnienie - płytki może spowodować eksekrację ołtarza ¹¹. Biskup tylko w celu sprawdzenia, umocowania lub naprawy może podnieść płytkę i nie spowoduje eksekracji¹². Jeżeli płytka rozluźni się z powodu zużycia zaprawy, a nie była podniesiona i grób nie został otwarty, to chociaż ołtarz nie utracił konsekracji, biskup lub ktoś przez niego upoważniony, musi płytkę umocować na nowo i zamknąć grób. A jeżeli powstaną wątpliwości, że jednak płytka, przykrywająca grób, została podniesiona przez kogoś niepowołanego, wtedy ołtarz musi być ponownie konsekrowany¹³. Jeżeli powstaną znaczne pęknięcia w płycie kamiennej, może to pociągnąć za sobą eksekrację ołtarza¹⁴. Lekkie pęknięcie płytki przykrywającej nie pociąga za sobą eksekracji i każdy kapłan może to pęknięcie usunąć przy pomocy zaprawy¹⁵. Zamykanie grobu zaprawą a nie płytką kamienną, jest wyraźnie wzbronione i na podstawie przepisów uznane za nieodpowiednie ¹⁶.

W rubrykach Pontyfikału podano, że zaprawa musi składać się z wapna, piasku lub cegły tartej (cabc, arena, sive tegula tri ta ad faciendum caementum, pro liniendo sepulcro Reliąuiarum...). Jednak według przepisów Kongr. Obrz. wolno też do zaprawy używać gipsu, cementu i podobnych składników ¹⁷. Czy dla większego bezpieczeństwa mają być wpuszczone klamry brązowe lub ołowiane, decyduje o tym proboszcz. Klamry jednak nie mogą wystawać ponad powierzchnię mensy.

Grób (sepulerum) w ołtarzu stałym może być umieszczony w sposób następujący:

1)| na wierzchu pośrodku mensy (superficie mensae altaris);

87