P1100047 (2)

Bożena Rejakowa Lublin

Typy kobiet we współczesnych tekstach o modzie

Strój był i jest komunikatem kształtującym opinię o osobowości, statusie społecznym, wieku, zamożności, predyspozycjach fizycznych, przyzwyczajeniach, kultach, stylach, upodobaniach. Kolor i krój od zawsze spełniały rolę symboliczną, pomagały wyrazić wnętrze lub je zasłonić. W stolicach mody (Paryżu, Londynie, Mediolanie, Nowym Jorku) powstaje nowa moda i nowy wizerunek kobiety, powielany w wielu krajach świata, przyjmowany jako wzór magiczny, wyrażający się w przekonaniu, że akceptacja i naśladowanie pomogą odbiorcy utożsamić się z modelem, zapewnią mu powodzenie. Zróżnicowanie kobiet idzie w parze ze zróżnicowaniem modnych kierunków, stylów¹. Artykuły o modzie z lat 1995-2001 pozwolą nam je dostrzec.

Dama

Spójrzmy wpierw na damę, która ma według Słownika współczesnego języka polskiego, (Dunaj, 1996 - SWJP) znaczenie ‘wytworna kobieta o nienagannych manierach, ciesząca się poważaniem; także z szacunkiem o każdej kobiecie". Pochodzenie XVII-wiecznej pożyczki francuskiej (fr. damę, z łac. domina) i także dawne znaczenie wyrazu, w tym wysokie urodzenie, miały wpływ na znaczenie współczesne: ‘kobieta wytworna, wyróżniająca się elegancją i znajomością konwenansów towarzyskich’². W tekstach o modzie wizerunek damy kształtuje jej strój.

Świadczą o tym tytuły artykułów lub podpisy pod zdjęciami: dama w gorsecie (Viva 23/1997); dama w czerwieni (Kobieta i życie 9/1999); dama na spacerze (Halo 3/2000) itd. Charakterystyczna jest modyfikacja znaczeń wyrazów, np. przymiotnik prawdziwy, -a, występujący w kontekście: Prawdziwa dama nie zapomina o dodatkach w tym samym odcieniu (.Kobieta i życie 11/1999) nabiera sensu: ‘prawdziwy to taki, który wyróżnia się, tworzy estetyczną całość, opiera się na właściwych propor-

¹    Kflnig (1979: 31) pisze, że wszystkie style były początkowo modami i dopiero po okresie mniej czy bardziej wyczerpujących eksperymentów (...) wykrystalizowały się w trwalszą formę.

²    Pąjdzińska (2001: 154) zwraca uwagę na skojarzenia damy z savoir-vivrem. z określeniami Francja-elegancja. z arystokratycznymi manierami. Jędrzejko (1994. 161) na to. źe Jama to nacechowane określenie kobiety, wyrażające bądź uznanie (zob. tu m.in. przykład: wytworna dama), bądź ironię lub drwinę.

Język trzeciego tysiąclecia II. tom 1: Nowe oblicza komunikacji we współczesnej polszczyzn*, red. Grzegorz Szpila, seria Język a komunikacja 4, Kraków. Wydawnictwo Tertium 2002