P1120027

JO. W A. Mozart Sonata C-dur KV 279 cz. U Andante

Fr. Chopin Mazurek op. 17 nr 4

J. Haydn Symfonia c-moll nr 95

Zabiciem formotwórczym jest — oprócz przekształceń motywów i melodii — zestawianie obok siebie melodii identycznych. Określa się je w muzyce jako repetycję. Jest ono charakterystyczne dla dwuczęściowych form sonaty barokowej, suity. Również pierwszy fragment sonaty klasycznej (ekspozycja) wymaga powtórzenia, chociaż niektórzy wykonawcy (niesłusznie ) z niego rezygnują.

Zwracanie uwagi dziecka na różnice, powtórzenia i kontrasty w muzyce winno być jednak skierowane na jego odczucia: zmiany myśli muzycznej nie powinny natomiast być przedmiotem dokładniejszych analiz.

Z myślą o aktywnym słuchaniu muzyki przez dzieci opracowano wybór utworów [rozdz. 6.1.], których poznanie może odbywać się poprzez własną aktywność ucznia, gdyż —jak czytamy w artykule J. Uchyły-Zroski — „wysłuchana uważnie muzyka dostarcza człowiekowi różnorodnych przeżyć, a stanowi owoc jego wysiłku” [1996, s. 128] (podkreślenie W.S.) Wysiłek ten jest zatem skierowany na poznawanie utworów nie tylko przez ich wysłuchiwanie, ale pozwala przez własne sprawstwo w wykonaniu na spostrzeganie fragmentów utworu a więc uaktywnianie czynnika intelektualnego. Ponieważ będzie ono wynikiem działań muzycznych, plastycznych i ąuasi-teatralnych nie znajdziemy w nim cech teoretyzowania

6. Wprowadzanie dzieci w świat muzyki: uwagi realizacyjne

Zaprezentowane w następnym rozdziale scenariusze zajęć są efektem wielu doświadczeń pedagogicznych, efektem uważnego wsłuchiwania się w niezliczoną ilość utworów muzycznych oraz poznawania wielu publikacji obejmujących tematyką estetyczny rozwój dziecka. Nie należy traktować jednak tych propozycji jako jedynych czy jedynie słusznych. Nauczyciel będący w stałym, żywym kontakcie ze swoją grupą dzieci trafniej może wybrać utwór oraz sposób jego realizacji. Praca ta ma jedynie wspomagać nauczyciela, bądź stanowić impuls do własnych, twórczych pomysłów lub twórczych przekształceń pomysłów innych autorów.

Wybierając utwory do realizacji nie uwzględniłam muzyki wokalnej, ponieważ —jak wcześniej wspomniałam—wyszkolone głosy profesjonalnych wykonawców postrzegane są przez dzieci jako obce. Natomiast piosenki dziecięce powinny być materiałem dla wokalnej aktywności uczniów. Drugim dość ograniczonym obszarem jest repertuar muzyki współczesnej. W uzasadnieniu przyjęłam założenie o procesie akulturacji muzycznej dziecka, która odbywa się w naszych czasach najczęściej pod wpływem mediów (radia i TV) i obejmuje muzykę rozrywkową preferowaną przez większość rodzin. Jej tonalna harmonia kształtuje więc jakość kompetencji muzycznej dziecka. Zatem zaproponowany repertuar do słuchania w powiązaniu z różnymi formami aktywności artystycznej może dokonać zmiany w tej jakości. To wystarczająco trudne zadanie dla nauczyciela i dziecka. Przejście od tej jakości kompetencji do rozszerzenia jej jeszcze o muzykę atonalną mogłoby sprawić, że będzie ono zbyt gwałtowne, lub nawet niemożliwe do realizacji.

Realizacja scenariuszy wymaga od nauczyciela zapewnienia:

•    możliwości dokładnego poznania utworu, który chce realizować z dziećmi,

•    odpowiednich środków dydaktycznych wynikających z przebiegu zajęć,

•    atmosfery akceptacji dziecięcych fantazji, odmiennych od naszych, dziecięcych ocen utworów,

•    akceptacji wszystkich wytworów artystycznych dzieci.

Nie należy też traktować tej pracy jako podręcznika do literatury muzycznej. Ma ona pozwolić na podjęcie próby wprowadzania dzieci w świat muzyki artystycznej, tym bardziej, że należą one do raczej rzadkich zabiegów edukacyjnych, a tak bardzo potrzebnych — nie tylko dzieciom, nauczycielom również.

53