P1130769 resize

le również obraz zasiedlenia nie matę »duy»zć wyraźnie na dominacje gospodarki hodowlanej typu pasterskiego. gdy* jest on zbliżony do sytuacji z okresu rozwoju kultury łużyckiej. której podstawą gospodarczą była uprawa połączona z chowom zwierząt i inne działy pomocnicze, jak zbieractwo, rybołówstwo, myślistwo. Charakter stanowisk związsutych z grupami mogiłowymi. które wyznaczają czytelne snefy zasiedlenia. zdaje się ujawniać pewną różnicę w stosunku do okresu rozwoju kultury łużyckiej- Częściow o zwrócono pak aa to powyżej uwagę.

Najogólniej mokną powiedzieć, te osadnictwo grup kuhur mogiłowych posiadało mniej stabilny charakter i ten moment mógłby w głównej mierze wskazywać na pasterski typ gospodarki ludności grup kultur mogiłowych w Polsce, zakładający znacznie większą ruchliwość poszczególnych grup. Po części równie* inwentarz tych grup lokalnych zdaje się potwierdzać mniej zasiedziały tryb bytowania, za czym szczególnie przemawia ubóstwo ceramiki Wartość tych dwóch przesłanek, które przemawiałyby za przewagą gospodarki typu pasterskiego, wymaga jednak szczegółów szej oceny. Osadnictwo, związane z ukształtowanymi peryferyjnymi grupami w typie mogiłowym na naszych zachodnich ziemiach, miało w ogólnej sytuacji kulturowej epoki brązu charakter raczej epizodyczny. Szczytowy rozwój wyróżnionych dwóch grup lokalnych w fazie klasycznej (BB_a i początki BO trwa w zasadzie trochę ponad sto lat. co mole sprawiać, te obraz osadnictwa zdaje się mieć mniej stabilny charakter. nawet w stosunku do niektórych kultur wczesnobrązowych, a przede wszystkim » porównaniu z osadnictwem ludności kultury łużyckiej. Ponadto gdy pominiemy formałno-typologtcznc podziały kulturowe, to mar n.j będą nakazywały spojrzeć na kwestię stabilności osadniczej, zwłaszcza w grupie śląskiej, kilkakrotnie stwierdzane fakty dalszego użytkowania cmentarzysk ludności grupy kultury mogiłowej przez ludność kultury łużyckie (np. Kietrz, woj. opolskie. Jordanów, woj. wrocławskiej. Wydaje się również, te brak dotychczas lepiej twp> znanych większych osad nie musi być wyłącznie wynikiem tego. ii ludność ta zakładała jedynie trudne obecnie do uchwycenia krótkotrwałe osady czy wręcz obozowiska. Zwrócić tutaj trzeba uwagę, te również w przypadku kultury unietyckiej czy łużyckiej znamy stosunkowo niewiele osad wyraźnie manifestujących się grubą warstwą z dużą zawartością kulturową. Równocześnie jednak systematyczne badania archeologiczne potwierdzają istnienie w tych okresach stosunkowo stabilnych osad. Tak więc w przypadku kultury mogiłowej na terenie ziem polskich ta luka w znajomości osad może przynajmniej w części być rezultatem stanu badań i istniejących obiektywnie nudności uchwycenia i rozpoznania osad z tego okresu. Trudności te w głównej mierze wynikają z faktu, te okres rozwoju osadnictwa kultur mogiłowych był stosunkowo krótki na naszych ziemiach, a ponadto z charakterystycznego ubóstwa ceramicznego tych kultur, i to odnoszącego się tak do ilości ceramiki, jak i występowania większej liczby form przewodnich. Głównie wspomniane ubóstwo ceramiki w dużym stopniu uniemożliwia rozpoznanie i uchwycenie stanowisk osadniczych grup kultury mogiłowej (zwłaszcza będących poza zasięg cm występowania tzw. ceramiki „tekstylnej”)- Szczególnie jest to trudne w wyniku badań powierzchniowych i rozpoznawczych. Znając sytuację na niektórych cmentarzyskach liczyć się musimy z tym. te na miejscu osad ze starszego okresu epoki brązu mogły istnieć także późniejsze np. kultury łużyckiej, a wówczas rozróżnienie ułamkowego materiału ceramicznego, jakiego zwy kle dostarczają osady, może być zadaniem trudnym. Ostatnie uwagi określają jednocześnie wartość podanej powyżej drugiej przesłanki, wskazującej jakoby na praewagę gospodarki typu pasterskiego, a wynikającej z charakterystycznego inwentarza grup kultur mogiłowych

Wszystkie przedstawione powyżej przesłanki do wnioskowania o gospodarce ludności obu grup lokalnych Śląsko-wtelkopolskiej kultury- mogiłowej i pozostających pod ich wpływ ami na obszarze zachodniej części nem polskich, w świetle całości wypowiedzianych uwag nakazują jedynie ostrożne zarysowanie próby rekon-trukep podstaw gospodarczych tego okresu. Wydaje się. te większość grup ludzkich zajmująca w starszym okresie epok', brązu obszary Polski zachodniej, gdzie był wyznaczony zasięg „kultury przedluźyckiej", trudniła się uprawą ziemi i towarzyszącym jej chowem zwierząt. Tc działy gospodarki były uzupełniane zajęciami pomocnicrynu jak: łowiectwo, rybołówstwo i zbieractwo gotowych płodów roślinnych. W sensie Ilościowym różna była kh rola w kształtowaniu bary żywnościowej ówczesnego społeczeństwa, ale uprawianie tych wszystkich typów gospodarki było raczej nieodzowne. Domyślać się wolno, te chów zwierząt był prowadzony w bardzo szerokim zakresie, gdyż ten dział gospodarki prawdopodobnie w większym stopniu niż uprawa ziemi mógł dostarczać nadwyżek produkcyjnych, które przeznaczano na zbyt. Utrzymywanie kontaktów wymiennych, i to znacznie rozwiniętych, potwierdza zarówno rodzaj metalurgii brązu opartej głównie na surowcu importowanym, jak i występujące na naszych ziemiach gotowe wyroby pochodzenia przede wszystkim południowego. Nie można wykluczać kształtowania się w obrębie lub pomiędzy poszczególnymi większymi grupami ustrojowymi i gospodarczymi ówczesnego społeczeństwa pewnej specjalizacji, polegającej na jednoczesnym rozwijaniu gospodarki dwutorowej, tzn. rolniczo-hodowianej, i równocześnie uprawianej przez niektóre grupy ludzkie hodowli| typu pasterskiego. Te ostatnie mogły prowadzić pcntcrację większych obszarów pozostawiając stosunkowo nietrwałe ślady swojej bytności.

jX, nader ważnych i wysoko rozwiniętych rękodzielniczych zajęć gospodarczych, zwłaszcza w grupach sląs-