P1240486

silniej upowszechniły się groby ciałopalne popielnicowe. Natomiast v

V    okresie tej epoki ponownie na cmentarzyskach chowano obok siebie u«-rłych spalonych i nieapalonych. W okresie tym nastąpiła poważna kolo-nis'ecje przez ludność podgrupy częB-toehoiwakot-gliwicklej nler.naledlony-', dotąd terytoriów na pograniczu małopolako-śląsklm, na zachodnim przed-polu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Zanotować toż można silne oddai₍. ływanla ze strony grupy górnoóląsko-mełopolskiej ku północy, na teren Polski środkowej 1 nawet aż na Kujawy. V początkach wczesnej epoki żelaza. w okresie halsztackim C, na zachodnie peryferie grupy górnoślą-ako-aałopolskiej dotarły oddziaływania stylu halsztackiego z obrębu grupy śląskiej. Oddziaływania te miały jednak bardzo ograniczony zasięg 1 na ogół w początkach wczesnej epoki żelaza produkowano tu es-

rarnikę w dalszym ciągu wedle prawideł obowiązujących, u schyłku epoki brązu. W okresie halsstacklm D ponownie upowszechnił, się ciałopalny obrządek pogrzebowy i Docierały z północy wpływy ze strony grupy wśchod-niowialkopolsklej i sporadycznie pojawiała się ceramika inkrustowana.

V    obrębie podgrupy csęatochow8ko-gllwioklej wyróżnia się jeszcze fazę najmłodszą, datowaną na początki okresu lateńskiego, w której obok zwykłych grobów popielnicowych występowały też pochówki podkloszowe, podobna do typowych dla młodszej fazy kultury pomorskiej.

V okolicach Krakowa, na terenach zajętych dawniej przez osadnictwo ludności kultury trzcinieckiej, w III okraale-.epokl brązu wytworzyła się podgrupa krakowska w wyniku przybycia na ten teren grup ludności aa Śląska. Podgrupa ta utrzymała swój "śląski" charakter także praez IV okres epoki brązu i Jeat zaliczana w obręb grupy śląskiej. Natomiast w V okresie epoki brązu nastąpiły tu prsekształcenla kulturowe, przy zachowaniu jednak pewnych tradycji śląski oh-.Zaczęto zakładać nowe caentarzyska, ale z grobami ciałopalnymi przeważnie popielnicowymi. Pojawiają się także, zwłaszcza w początkach wczesnej epoki żelaza pochówki szkieletowe. Inwentarz ceramiczny upodobnił śię do typowego dla grupy górnośląsko-małopolsklej. Stąd też omawianą podgrupę od początków V okresu epoki brązu włączać należy w obręb grupy górnośląsko-małopol sklej. V wyniku oddziaływań podgrypu krakowskiej na północ 1 na północny wschód, na obszary położę w dorzeczu górnej Pilicy 1 górnej Nidy, wytworzyła się podgrupa kielecka. Występują w niej pospolicie groby ciałopalne, przeważnie popielnicowe, a wyjątkowe są tutaj pochówki szkielotowe.

Generalnie w grupie górnośląsko-małopolnkiej wyróżnić można trzy fasy > wczesną, datowaną na III i IV okresy epoki brązu, klasyczną, datowaną na V okres epoki brązu 1 na początki wczesnej epoki żelaza oraz fazę późną, datowaną na schyłek okresu halsztackiego 1 na początki

woscsnoj epoki żelaza oraz fazę późną, datowaną na schyłek okresu hsl-sstackiego 1 na początki okresu lateńskiego. Ludność grupy górnoólą-sko-aalopolskieJ we wczesnej epoce żelaza budowała grody. Z grupą tą próbuje się wiązać także oaledle obronne zaliczana do kultury łużyckiej, s datowane na wczesną epokę żelaza z zachodnie] otąścl Pogórza Karpackiego 1 i doliny Dunajca. Nie jeat to Jednak sprawa w pełni wyjaśniona. Wiele zagadnień związanych z grupą górnośląsko-małopolską wymaga Jeszcze gruntownego przepracowania 1 nasze poglądy na temat tej grupy mogą ulec poważnym zmianom,

Na terenie Słowacji kultura łużycka wykształciła się jeszcze u schyłku II okresu epoki brązu 1 najstarsza faza nawiązuj* silnie do najstarszej fasy grupy śląskiej. Natomiast poczynając od III okresu epoki brązu rozwój słowackiej grupy pobiegł własną drogą, z zachowaniem pewnych podobieństw do grupy śląskiej. 'Warunki naturalne północ-no-zachodnlej 1 środkowej Słowacji spowodowały wytworzenie alę niewielkich podgrup lokalnych, zajmujących poszczególne kotliny iródgór-skle i doliny rzek, izolowane masywami górskimi. V początkach 17 okresu epoki brązu nastąpiło przesunięcie alę grup ludności grupy słowackiej na południowy wschód, na teren środkowej Słowacji, na obasary zajmowane dawhlej przez osadnictwo kultury pilińskiej. N wyniku tego wytworzyła się na pograniczu słowacko-węglersklm grupa kyjatycka ITj-jatlca/ o mieszanym charakterze. O schyłku apokl brązu i we wczesnej epoce żelaza nastąpiło stopniowe wycofywanie Bię osadnictwa ludności grupy słowackiej do północno-zachodniej Słowacji, gdzie wytworzyły się wyraźne koncentracje osadnicze na Orawie 1 na Liptowie nad górnym Wagiem. Budowano tu grody i nastąpił u schyłku okremi halsztackiego znaczny rozwój miejscowej odmiany kultury łużyckiej. Prze* cały czas w obrębie grupy słowackieJ, a także w grupie kyjatyckiej panował ciałopalny obrządek pogrzebowy. Stosunkowo długo wgłęb epoki brązu utrzymał się na Słowacji zwyczaj wznoszenia nasypów nagrobnych z konstrukcjami kamiennymi.

Na terenach środkowej 1 wschodniej Polaki, zajmowanych dawniej przez osadnictwo kultury trzoinięckiej, wytworzyły się w ciągu III i JV okresu epoki brązu pokrewne sobie lokalne odmiany kultury typa pól popielnicowych, określane łącznie Jako grupa-wschodnia kultury łużyckiej. V III okresie epoki brązu na terenie środkowej Polski wyr kształciła się najwcześniejsza faza wschodniej odmiany kultury łuiy-oklej, określana Jako faza konstantynowska /fata łódzka/. 2 pocsąt-kaai tej fazy wiąże się duże groby obstawione kamieniami, aiessezą-oe przepalone ezozątkl kilku osobników /Krokorosyce, woj. Łódź/. Nieco później upowsaeohnlły aię płaskie groby popielnicowe, lub beapo-pielnlcowe Jamowe. Ceramika fazy konstantynowskiej w pewnym sensie