P5170178

182

Rozdział r,

FEMINISTYCZNE SPRAWSTWO [AGENCY]

Jeśli materialność i oznaczanie nie są niezależne jedno od drugiego, jeśli ich związek to immanentna współkonstytucja -to ucieleśnione byty desygnowane jako kobiety muszą w pewnym sensie uczestniczyć w tych procesach, przez które są dyskursy wnie formowane jako intelligibilne byty. Ich ciała nie są już żadną inercyjną materią obciosaną w określony kształt narzędziami patriarchatu. Są raczej już ukształtowanymi stanami, gdzie dyskursywna forma uzyskuje ontologicznie różne materializacje: „[...] poddane [subjected to] rodzajowi, ale (też) opanowywane [subjectivated by] przez rodzaj , ‘ja’ ani nie poprzedza ani nie podąża za procesem tego rodzajowania [gendering], ale tylko wyłania się z jego ram jako matryca (samych) rodzajowych relacji”⁵¹. Stworzenia ludzkie zwane kobietami są wobec tego, w pewnym sensie, współsprawczy-niami swej własnej subordynacji.

Jeśli ciało zgodnie z kontrolującymi je normami praktykuje swe sprawstwo, to czy może ono także okazjonalnie grać rolę w kontestacji tego procesu, w którym jest intelligibilnie uformowane (przy założeniu, że źródła oporu są zawsze tylko wewnętrzne w stosunku do reżimów, w ramach których podmioty są ukonstytuowane)?

Wyjaśniając opór wobec narzuconej heteroseksualności Butler oscyluje wokół tezy o konstytutywnym charakterze podmiotu jako o wstępnym warunku jego podmiotowego sprawstwa⁵². Na przykład proces zakreślania granic wokół reżimu [regime] tej heteroseksualności koniecznie włącza konstytutywne „zewnątrz”, tj. takie formy wykluczonej [abjected] podmiotowości, które chociaż są w pewnym sensie tworami tego samego dyskursywnego porządku, to jednak odrzucają swe roszczenie do „naturalności”. Istotna jest tu obserwacja, że

⁵¹1. Butler, Bodies that Matter, op. cit., s. 7.

~ J. Butler, For a Careful Reading, op. cit., s. 46.

„ | materiałnością ciał

vv p^{ełni OS1}faję rodzące się tu wątpliwości w formie pytań: Jak ^Sf°Vwość pewnych wariacyjnych zmian w repetycji domi-^l° h rodzajowych norm, repetycji przecież esencjalnych Eg* ___nerformatywności, ma wystarczyć dla wyją-

óqpĄ

sam konieczność nieprzerwanych repetycii w -

tożsamości jest dowodem, że subordyLi    ^0nunuhcych

^{y cja m}gdy nie jest

1*0°* ^f^rformatywności, ma wystarczyć dla wyją-dla ^skutG<Ź ^Jże czasem kobiety (i mężczyźni) me podążają _śnienia ^fak’_Iakjem? Kiedy i dlaczego ich odmienne „przed-_tym ^utartl^mzasem pozytywnie kontestuje polityczne opinie, _sta*^ienie, ^C, _zy się uwięzieniem, samobójstwem czy morder-czasem kon y

_sVfJetn- Ęfefofaotnie podkreśla niewyczerpywalność materii ^BUtmiku do języka. Czy zatem tutaj moglibyśmy poszuki-^{w s},^t0SmoCy? Czy możemy mówić o dostępie do ciał w innej, ^w.^actylko intelligibilnej postaci? Czy byłoby możliwe rozpa-^{nie y}ie cjał jako obszaru poza-dyskursywności, ale równocześnie jako znaczących źródeł? Fenomeny intelligibilne to takie, które możemy w taki czy inny sposób rozumieć. Czy mamy dostęp do obszarów, do których dojście nie zależy w pełni od rozumienia poprzez język? Czy możemy poszukiwać takiego wyjścia u Butler?

W kontekście reinterpretacji koncepcji cielesnej jaźni i La-canowskiej fazy lustra autorka w fenomenologiczny sposób rozważa nierozdzielność psychicznego elementu od cielesnego. „Mateńalności ciała - pisze - nie powinno się konceptuali-zować jako jednostronnego lub przyczynowego efektu psychiki w jakimkolwiek sensie, który redukowałby materialność do psychiki lub czynił psychikę monistycznym obiektem, z którego materialność jest wytwarzana/wyprowadzana”* Psychika kreuje natomiast tylko sposób [modę], w jaki ciało    uważane    za oczywiście dane [giyenj. Ta dana przez psychikę oczy-

ciafaTakT jr¹ N|» ?'^ko    możliwości samego

ciała jalco „oddającego się [gmnness]psychice.

⁵³1 Butler, Bodies thatMatter, op. cit., s. 66.