28946 P5170172

176 Rozdział 6

tywnej zasady, która kształtuje materię w jej intelligibilną postać i w ten sposób aktualizuje to, co bez jego udziału pozostawałoby tylko potencjalnością. Mężczyzna/duch/rozum jest prawdziwym rodzicem dziecka.

Dlaczego warto wracać do tej wykoncypowanej w starożytności struktury i czy genealogiczna metoda wystarczy, aby móc posłużyć się archaiczną spuścizną Arystotelesa? Pojęcie „materii”, zdaniem Butler, jest istotne, ponieważ odpowiada naszym uporczywym pragnieniom potwierdzania istnienia namacalnej realności tego, co w dyskursie jest ukształtowane w znaczącą formę. Co prawda spełnienie tego pragnienia nie oznacza, iż rzeczywistość można dokładnie utożsamić z dyskursem. „Sytuowanie materialności poprzez język na zewnątrz języka jest nadal sytuowaniem tej materialności, i materialność tak usytuowana zachowuje to usytuowanie jako swój konstytutywny warunek”¹. Ale stanowi to potwierdzenie, że ów dyskurs, jakkolwiek ujęty, nie wyczerpuje tego bytu, o którym mówi, a przez to unika się konkluzji, że praca dyskursu jest „kreacją z niczego”.

Prócz tego cechą Arystotelesowskiej materii podkreślaną przez Butler jest jej (esencjalna) potencjalność. Odnosząc się do starożytnego pojęcia materii Butler stwierdza: „Zarówno w łacinie, jak i w grece materia nie jest ani prostą, prymitywną pozytywnością lub odniesieniem, ani nie zapisaną powierzchnią [...] Jest prawdą także obecną u Marksa, który ‘materię’ rozumie jako zasadę transformacji, zakładającą i rodzącą [pre-suming and inducing] przyszłość [...]”. I nieco dalej: „O ile materia wydaje się obdarzona pewną zdolnością zapoczątkowywania i tworzenia [...] to ta materia jest jasno definiowana przez pewną moc kreowania i racjonalności, [moc] która została w większej części wyłączona z tego terminu w jego bardziej współczesnym empirycznym sposobie użycia”².

^------

*^cr^\rystoce lesows ka potencjalność materii jest wyposa-

^^es 1 _zj₀jności..przewidywania i rodzenia” i jeśli materia *°ⁿ^da swą własną intelligibilną moc, to tak rozumiana matę-P⁰⁵ . _zmiazh, niestety, odzwierciedlenia w teorii Arystotele-^ kiedy rozpatruje on możliwości kobiet. Kiedy utożsamia je ^materią. pozbawia je możliwości przekazywania intelligibil-ności swemu potomstwu, pozostawiając tę funkcję formie przynależącej ontologicznie do mężczyzn.

Jeśli przyjąć proponowaną przez Butler interpretację własności materii u Arystotelesa, to problem statusu kobiet jako niepełnych podmiotów okaże się jednak bardziej kwestią politycznej strategii filozofa niż jego filozoficznej ontologii. Odwołanie się do tej ontologii będzie uzasadnione (kobieta będzie mimo wszystko też źródłem intelligibilności). Swe interpretacje podbudowuje autorka odwołaniem się także do innego pojęcia odnalezionego u Stagiryty. O ile twierdzenie o intelligibilności materii nie jest zupełnie oczywiste, o tyle przyznanie jej nie determinującej zdolności do przyjmowania różnych aktualizacji nie budzi kontrowersji. Wyjaśniając swoje rozumienie związku pomiędzy potencjalnością i aktualizacją autorka przywołuje tu termin pojawiający się w Zoologii Arystotelesa, mianowicie jschemat” [schemaj: „Schemat oznacza formę, kształt, figurę, wygląd, ubranie, gest, figurę sylogizmu i gramatyczną formę. Jeśli materia nigdy nie pojawia się bez schematu, to oznacza to, że pojawia się tylko w określonej gramatycznej formie i że zasada jej rozpoznawalności, jej charakterystyczny gest i jej zwykły strój jest nierozłączny od tego, co konstytuuje tę materię”³. Jak wiadomo, u Arystotelesa ani materia nie może jawić się sama [jako taka], bez jakiejś zrealizowanej aktualności, ani forma nie może się odsłonić w separacji od jej powiązania z materią. Myśleć inaczej - pisze autorka - to myśleć o materii i formie jako o oddzielnych ontologicznych rzeczywistościach, co byłoby oczywistym błędem W tej interpretacji - jeśli ani forma, ani materia nie mogą być oznaczane

1

   J. Butler, Bodies that Matter, op. cit., s. 30.

2

   Ibidem, s. 32.

3

Ibidem, s. 33.