PC060196

64 Afiuytinów hsitgti ptawati3*1 ^v ' V v

oparte na zebranych tu 5 owdzie faktach nadzwyczaj rói,. norodnych i bardzo od siebie odległych, nie są w stan^ wstrząsnąć nagle rozumem, skutkiem czego muszą §ij> opinii ludzkiej wydawać twarde i dziwnie brzmiące, p)j| mai tak, jak tajemnice wiary.

XXIX

W naukach, które zasadzają się na poglądach i mniemaniach, można posługiwać się antycypacjami i dia-lektyką; chodzi w nich bowiem o zdobycie uznania, a nie o rzecz samą²⁴.

XXX

Nawet jeśliby wszystkie wybitne umysły wszystkich wieków zeszły się razem i złączyły swoje wysiłki przekazując sobie nawzajem ich wyniki, to d tak na drodze an-tycypacyj nie mogłoby dojść do wielkiego postępu w naukach. Albowiem zasadniczych błędów popełnionych przy pierwszym kształtowaniu umysłu nie można ułeczyc przez stosowanie później znakomitych nawet zabiegów i leków.

XXXI

Próżno oczekiwałoby się wielkiego rozwoju nauk od powierzchownego zaszczepienia nowego na starym. Na* leży dokonać odnowy²⁵ od najgłębszych fundamentów, jeżeli nie mamy ciągle kręcić się w kółko ze znikomym i pogardy niemal godnym postępem.

XXXII

Nienaruszony pozostaje szacunek należny starożytnym - autorom, i to właściwie wszystkim; nie przeprowadzamy tu bowiem porównania zdolności lub talentów, tęcz por^jłujełn^ tyfko mefooy; tne podejmujemy się też roli ^sędziego, lecz jedynie roli przewodnika.

XXXIII

Ani o naszej metodzie, ani o odkryciach według mej dokonanych (trzeba to bowiem powiedzieć otwarcie) nie można wydać żadnego słusznego sądu na podstawie antycypacyj (to jest metody obecnie stosowanej). Nie można bowiem żądać, ażeby wyrok zależał od kogoś, kto sam stoi przed sądem.

XXXIV

Niełatwa też rzecz wyłożyć to lub wyjaśnić, co zamierzamy przedstawić; bo to, co samo w sobie jest nowe, będzie można zrozumieć jedynie przez zestawienie z tym. co stare.

XXXV

O wyprawie Francuzów do Italii powiedział Borgia** co następuje: przybyli z kredą w ręku, ażeby oznaczać kwatery, a nie z bronią, aby łamać przeszkody. Podobnie i nasza metoda jest tego rodzaju, że do umysłów zdolnych i pojętnych nasza nauka powinna sama wchodzić. Żadna bowiem polemika nie może mieć miejsca tam, gdzie panuje łożnica co do naczelnych zasad i co do samych pojęć, a nawet co do form dowodzenia.

XXXVI

Pozostaje nam jeden prosty sposób wykładu, polegający na tym, że będziemy doprowadzać kuks do bezpośredniego zetknięcia z potzezcgdbiymi faktami w ich kolejności i porządku: oni zaiae swej strony powinni bu f*as