PICT0003 (29)

WSTĘP

Przełomowe okresy w dziejach cieszyły się zawsze dużym zainteresowaniem badaczy. Niewątpliwie jest to wynikiem naturalnego dążenia do zajmowania się wydarzeniami ważnymi, które na wiele lat wytyczają drogę rozwojową danego kraju, kontynentu, czy nawet świata. Nic więc dziwnego, że zjednoczenie państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku skupiało i niezmiennie skupia na sobie uwagę historyków. Rezultatem tego są bardzo liczne prace omawiające niektóre aspekty procesu zjednoczeniowego oraz dwie monografie, które ujmują całościowo problem i są podsumowaniem literatury szczegółowej. Były one - każda w swoim czasie - ważnymi wydarzeniami w polskiej nauce historycznej. Mowa tu o dwóch odmiennych w swoim charakterze i założeniach metodologicznych dziełach: obszernej i polemicznej pracy Oswalda Balzera Królestwo polskie 1295-1370¹ oraz gruntownym, ujętym wszakże w innych ramach czasowych opracowaniu Jana Baszkiewicza Powstanie zjednoczonego państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku²'. Ostatnimi propozycjami w tym względzie są: opracowany przez kilkunastu autorów i utrzymany w konwencji popularnonaukowej tom zatytułowany Polska dzielnicowa i zjednoczona^ oraz obszerny rozdział wielkiej monografii Henryka Łowmiaóskiego Początki Polski.

Stosunkowo dobrze zbadane są zagadnienia polityczne tego okresu i to zarówno stosunki Polski z krajami sąsiednimi, jak i polityka poszczególnych, rywalizujących ze sobą o Kraków książąt: Henryka IV Prawego, Przemyślali i Władysława Łokietka. Powstały również biografie innych wybitnych postaci tego okresu - arcybiskupa Jakuba Świnki, biskupów: Pawła z Prze-mankowa, Andrzeja Zaręby i Jana Muskaty, nie wspominając o wielu innych mniej ważnych możnowładcach, których biogramy zamieszczono w Polskim Słowniku Biograficznym. Wielu badaczy opracowało także całość zagadnień politycznych tej doby, inni zajęli się tylko pewnymi wycinkami procesu zjednoczeniowego.