PICT0080 (11)

Wokulski - bohater pozytywistyczny czy romantyczny?

To ciekawa postać polskiej literatury. Łączy cechy bohatera romantycznego z realistycznym.

Wokulski

jako bohater romantyczny

•    Bierze udział w powstaniu styczniowym - poświęca zatem młodość patriotycznej walce, miłość ojczyzny jest dla niego najważniejszą sprawą.

•    Miłość do Izabeli napotyka trudności przede wszystkim ze względu na nierówne pochodzenie społeczne obojga. Dlatego jest to od początku romantyczna miłość, dla której przeszkodą stają się konwenans i układy społeczne.

•    Miłość do Izabeli jest uczuciem wszechogarniającym, paraliżującym umysł Wokulskiego, jedyną jego ideą - jest na tym etapie romantycznym typem kochanka na miarę Gustawa z IV części Dziadów.

•    Tragiczne zakończenie miłości powoduje, że Wokulski próbuje popełnić samobójstwo. Zostaje jednak uratowany i na nowo musi podjąć trud życia.

•    Niejasny, otwarty koniec -wysadzając ruiny, Wokulski mógł zginąć, ale mógł też zniknąć po to, by rozpocząć kolejny etap życia, być może jako kto inny. Tajemniczość, niejasne okoliczności „śmierci”, metamorfoza - to typowe cechy bohatera romantycznego.

Wokulski

jako bohater realistyczny

•    Szacunek dla nauki, pragnienie wiedzy i przyznawanie jej prymatu nad irracjonalizmem.

•    Wokulski jest silną, przedsiębiorczą jednostką - po powstaniu energicznie bierze się w garść i organizuje sobie życie. Dochodzi do fortuny własną pracą i wysiłkiem.

•    Wokulski stoi na granicy dwóch światów: upadającej arystokracji (świat Izabeli) i wstępującego kapitalizmu (świat, do którego należy Wokulski jako bogaty kupiec). Pokrywa się to zresztą ze zderzeniem odchodzącego romantyzmu (miłość Wokulskiego) i nadchodzącego pozytywizmu (racjonalizm bohatera).

•    Wokulski zajmuje się działalnością filantropijną i społeczną — zauważa nędzę biedoty, stara się jej pomóc - realizuje hasło pracy u podstaw.

•    Elementy romantyczne są w przypadku tego bohatera nieco odwrócone: oto, jako młody rzuca się w wir nauki, wir walki powstańczej, dopiero potem następuje prywatny wątek biografii - czyli miłość. W przypadku typowego bohatera romantycznego było zazwyczaj odwrotnie.

Różne wcielenia Wokulskiego

•    biedny student zafascynowany nauką (podobnie jak Prus w młodości)

•    pracownik u Mincla

•    powstaniec roku 1863

•    energiczny przedsiębiorca nieszczęśliwie zakochany

•    romantyk/pozytywista

•    pomagający potrzebującym

•    idealista miłości

•    XIX-wieczny biznesmen

•    człowiek przegrany, być może samobójca

Podsumowując

Wokulski jest osobowością na styku dwóch światów, ma „stare” cechy bohatera romantycznego i „nowe” pozytywisty. Można usłyszeć o nim, że „zginął, przywalony resztkami feudali-zmu”. Jest nieco sensu w tym twierdzeniu. Gruzy te - to nie tylko ruiny zamku, to cały system konwenansów i kanonów arystokracji, a uosobieniem ich jest panna Izabela Łęcka - przyczyna tragedii bohatera

31