PICT0093 (8)

Wiersze

Cypriana Kamila Norwida

Bema pamięci ialobny-rapsod

Rapsod

to utwór liryczny opiewający słynnego bohatera, często już nieżyjącego, albo ważne wydarzenie (historyczne). Rapsod jako gatunek pojawi! się już w antycznej Grecji.

W literaturze polskiego romantyzmu forma rapsodu była wykorzystywana jako gatunek sprzyjający archaizacji i uwzniośleniu tematu. I a forma posłużył się np. Juliusz Słowacki w Krćlu-Duchu - poszczególne części tego poematu nazwał „rapsodami", ho każda z nich jest osobni) picśnhj, poświęcony jakiemuś mitycznemu lub historycznemu bohaterowi związanemu z historii) Polski, np, Popiclowi, Piastowi i Ziemowitowi, Mieszkowi I. Bolesławowi Śmiałemu, w które to postacie wciela się tytułowy Duch.

Do formy rapsodu nawiyzal też Norwid w wierszu llemu pa-mifci żulobn rupxocl: poeta stworzył tam niezwykły, symboliczny, podniosły obraz pogrzebu bohatera narodowego, generała Bema.

Kiedy powitał wiersz?

'fen otwór powstał w 1851 r,, w rocznicę śmierci generała Józefa Bema. Józef Bem uczestniczy) w powstaniu listopadowym, walczył w Wiośnie Ludów, potem w wojsku tureckim. Stal się dla Norwida symbolem nieugiętej postawy w walce o wolność wszystkich ludów.

Motto utworu

Modem utworu sy słowa f lunni-blilii    kartagińskiego wodza:

„Przysięgę złożony ojcu aż po dzisiejszy dzień tak zachowa lem". Poeta podkreślił w ten sposób patriotyzm Józefa Bema, który mimo służenia pod Innymi sztandarami (w armii węgierskiej i tureckiej), nigdy nic wyrzekł się swojego narodu.

Jak został ukazany bohater rapsodu?

Bohatera rapsodu można skojarzyć z bohaterem antycznym, wtcl kim rycerzem, takim jak prawic nieskazitelny obrońca Itionu I lektor. Pamiętamy, źc Iliadę zamyka pełen patosu, tez i szacunku dla poległego królewicza opis pogrzebu syna króla Priama. Śmierć wojownika to w ogóle wdzięczny temat literatury przypomnijmy sobie śmierć Rolanda (l’ieiri o Rolandzie) czy familii Plater (.Śmierć Pułkownika Adama Mickiewicza), C)pisy pogrzebów sy jednak znacz nic rzadsze. Poeta stworzyt niezwykły, podniosły i symboliczny obraz pogrzebu bohatera, sławiyc przy tym jego zasługi i zdolności, Ten wiersz. Norwida rozstawił ( zestaw Niemen. Przy okazji posłuchajcie jego poruszającej interpretacji tego utworu.

Czemu, ('leniu, odjeżdżasz, ręce złamawszy na pant er/..

Przy pochodniach, eo skrami y/ujy około Iwyeh kolan t

-    Miecz wawrzynem zielony i gromnic płakaniem diii polan, Rwie się sokół i koń twój podrywa stopę jak tunern.

-    Wleją, wlejy proporce I za wiewajy na siebie.

Jak namioty ruchome wojsk korzujtfeyeh po niebie Tryby długie we łkaniu aż się zunoszy, i znaki Poklaniujy się z góry opuszczonymi skrzydłami,

Jak włóczniami przebite smoki, jaszczury i ptaki..

Jak wiele pomysłów, które,< doiciguł włóczniami..

Generał Hem został ukazany jako zmarły starożytny wojownik. Zwróćmy uwagę na Jego rycerskie atrybuty: miecz, bojowy rumak, sokół, proporce wojskowe, chorygwic, pancerz (zbroja), włócznia. Posłużenie się przeż poetę archaicznym gatunkiem literackim oraz polskim odpowiednikiem antycznego licksarnctru daktylicznego (typowego dla rapsodu) współgra ze stylizacja pogrzebu współczesnego mu bohatera na starożytny obrządek pogrzebowy.

Zwykły pogrzeb wojownika w wierszu Norwida zyskał niezwykły oprawę Poeta wystyłi /owal ten pogrzeb na wczesnośrodniowiec/ no widowisko z płaczkami, pachołkami, toporami, tarczami... Umieścił bohatera w grupie niezwyciężonych herosów, takich jak Achilles czy Hektor, Możemy mówić o mł-tAlogizowaniu tej postaci.

Kontekst biblijny

Norwid przywr iłuje k< więksi biblijny (mury Jerycha), by pokazać, że ma nadzieję na pewne zwycięstwo. Poeta jest przekonany, ze wielkie czyny nic 8t| skazane na za pomnlenie.