Poczesne miejsce wśród metod badań pedagogicznych — obok obserwacji, metody szacowania i eksperymentu pedagogicznego — stanowią testy osiągnięć szkolnych. Są one częścią składową jednej z dwóch podstawowych odmian testów, stosowanych zwłaszcza w psychologii i pedagogice. Odmianą tą są tzw. testy osiągnięć (Leistungstests). obejmuje swym zasięgiem — oprócz testów osiągnięć szkolnych - także testy rozwoju, testy inteligencji, testy zdolności ogólnych i specjalnych. Drugą kategorią (odmianą) badań testowych są testy osobowości (Persónlichkcitstcsts). w tym m.in. testy postaw i zainteresowań oraz testy kliniczne (por. I I. Schmid, 1992, s. 12 i n.). Niektórzy testy osiągnięć szkolnych zaliczają do jednej z trzech głównych odmian testów, tj. obok testów zdolności i rozwoju oraz testów osobowości (por. A. Bonboir, 1972, s. 82 89), a jeszcze inni do jednej z pięciu ich odmian, tj. obok testów zdolności i rozwoju, testów inteligencji, testów związanych z wyborem zawodu i testów osobowości (por. G.H. Ruddics, 1988, s. 17 19).
Tutaj mowa będzie wyłącznie o testach osiągnięć szkolnych. Konstruowanie ich, co warto na wstępie podkreślić, wymaga wnikliwej wiedzy metodologicznej. Szczególnie ważna wydaje się znajomość tego, czym są one naprawdę łącznic z możliwymi ich rodzajami i cechami, jak również z niektórymi przynajmniej typami (formami) zadań testowych. Nic bez znaczenia jest też. znajomość zasad i warunków układania zadań testowych, a także umiejętność ilościowej ich analizy oraz zdawanie sobie sprawy / korzyści i ograniczeń związanych z badaniami testowymi. Powyższe problemy są przedmiotem rozważań obecnego rozdziału.
Zasadność nazwy testów osiągnięć szkolnych
Testy osiągnięć szkolnych nazywane bywają często także testami wiadomości. Nazwa ta wydaje się jednak niezbyt fortunna, ponieważ znacznie zawęża przedmiot badań testowych. Ogranicza je niejako wyłącznic do pamięciowego zasobu wiedzy objętych nimi osób. Tymczasem testy, o których tu mowa, dotyczą różnych poziomów wiedzy i umiejętności. Zgodnie np. z taksonomią, opracowaną przez B.S. Blooma (1958), mogą one obejmować:
- proste odtwarzanie z pamięci,
— rozumienie, /