34075 strona0106 (2)

240 ZoflN M.ilnkii

Sporo miejsca wśród metod służących do określeni* Indywidualnych właściwości dzieci i młodzieży zajmują skale stosowane do oceny cech osobowości czy zachowania się społecznego (stanowią one pewną odmianę kwestionariuszy). Dla przykładu wymlcómy tu skalę ma nifestacji lęku", skalę przystosowania do przedszkolu", skalę osolłowoś* 1 Minnesota*¹, skalę feminizmu-maskulinizmu, skalę dojrzałości społocz nej **.

Bibliografia

Andrrson J. E. Methods oj child psycholog]/, W: L. Carmichael (Ed.) Manuał o/ r/ilM psycholog]/. New York 1954, J. Wlley.

Choynowski M. Elementy teorii testów psychologicznych. „Przegląd Psychologii zny" 1959, nr 3, a. 151 - 170.

Ocratmann 8. Rozmowa i wywiad to psychologii. Warszawa 1972, PWN; wyd. II 1®V4

Kreutz M. Podstawy psychologii. Warszawa 1949, Czytelnik.

Kreutz M. Metody współczesnej psychologii. Warszawa 1962, PZWS.

Muiam P. H. (red.) Podręcznik metod badania rozwoju dziecka. Warszaw.i 1970, PWN Tłumaczenie zbiorowe z oryginału angielskiego: Handbook oj research methndn m child divelopment. New York 1960, J. Wlley.

Tomos/oWaki T. Kryzys metodologiczny w psychologii. „Przegląd Psychologii ny" 1052, nr 1.

¹¹ A. Cuater.da, B. R. McCandless, D. S. Palermo The Chtldren's form ot O** Manifest Anxiety Scalę. „Child Dcvelopmcnt'' 1956, vol. 27. —S. 13. Sarason, K Im vldaon, F. Llghthall, R. Waite A test an.ricty scalę Jor children. „Child I)evelopmrnr 1058, vol. 29.

^M R. Highbcrger The realationship between maternal and the child'* early adjust męnt to nursery school. „Child Devclopment" 1955, vol. 26.

•* Por. M. Geppert, L. Geppertowa Próba badania naszej młodzieży skalą boicoici Minnesota. „Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych", t. II, 1962.    ►

^M E. Doli The Vincland Social Maturity Scalę. Minneapolls 1916. Educntlonal ] Trata Bureau.    i

f

V. Rozwój anatomiczno-czyimosciowego podłoża psychiki

Opracownł Ziemowit Włodarski

A. Uwagi wstępne

Dziś Już nikt nie wątpi, że procesy psychiczne zachodzą w układzie nerwowym. Wiadomo, że są one odzwierciedleniom świata, otaczającego człowieka. Odzwierciedlenie to dokonuje się w mózgu i w dużej mierz* zależy od Je»jo właściwości.

Procesami psychicznymi nie zajmują się bynajmniej wyłącznie psy chologowie. Fizjologów interesują np. ich mechanizmy anatomie zno-c/yn nościowe, tzn. to. co dzieje się w układzie nerwowym pod wpływem róż nogo rodzaju bodźców. Pedagodzy zainteresowani są m.in. warunkami Jak najbardziej sprzyjającymi prawidłowemu rozwojowi psychiki dzieci I młodzieży. Psychopatologowic zajmują się zaburzeniami pojawiającymi się niekiedy w rozwoju psychiki i w jej ukształtowanych Już funkcjach. Psychiatrzy koncentrują swoją uwagę na leczeniu tych zaburzeń.

Tak więc psychiką człowieka oraz jej podłożem anatomlczno-czynnoś-elowym zajmują się przedstawiciele różnych nauk i nie można pomijać icii dorobku nawet przy bardzo pobieżnym zapoznawaniu się /. tą dziedziną wiedzy.

P.lomcntarną czynnością układu nerwowego je. t o d r u c h. Odruchom nazywamy stereotypową reakcję na bodziec, zachodzącą na podłożu okres* lonego odcinka układu nerwowego. Wszystkie odruchy dzieli się na w r o (I z o n e (i) ezwnrunkowe) i nabyte (w a r u n k o w o). Pierwszo ą reakcjami wspólnymi dla przedstawicieli danego gatunku i są mało zmienne, drugie zależą od indywidualnego doświadczenia każdego osobnika i wykazują dużą plastyczność.

Podstawowa zasada wytwarzania odruchu warunkowego połogu według I. I' Pawłowa na JodnoczeHiiośrl działania na organizm dwu bodż-

l( e*yi'liolugta m