skanuj0014 4

I. JĘZYKI SŁOWIAŃSKIE I MIEJSCE WŚRÓD NICH JĘZYKA POLSKIEGO

§ 1. Języki słowiańskie. Języki indoenropejskie

Język polski należy do wielkiej rodziny języków słowiańskich, jakimi posługuje się dziś ponad 200 milionów mieszkańców wschodniej Europy i półnoedo-zachodniej Azji. Języki te dzielimy zwykle z punktu, widzenia układu geograficznego, ale i ze względu na ściślejsze związki wewnętrzne, na trzy grupy: zachodnio-stowiańską, wschodnio-slowiańską i południowo-slowiańską. Do pierwszej z nich należą prócz polskiego języki: czeski, słowacki, dolno- i gómo-łużycki; niegdyś należały także liczne narzecza plemion słowiańskich, które zaludniały w średniowieczu obszary między Odrą i lewym pobrzeżem Łaby, uległy jednak w ciągu wieków całkowitej germanizacji. Do grupy wschodnio-słowiańskiej — liczebnie najsilniejszej —'należą języki: rosyjski (zwany nieraz w pracach językoznawczych wielkoruskim), ukraiński (nazywany też w nauce — coraz rzadziej — małoruskim, a u nas w potocznej mowie nieraz jeszcze po prostu ruskim) i białoruski. Grupę południowo-słowiańską tworzą języki: słoweński, serbo-chorwacki, bułgarski oraz po ostatniej wojnie dopiero wprowadzony do piśmiennictwa — macedoński; do grupy tej należały też niegdyś narzecza plemion słowiańskich z pogranicza bułgarsko-greckiego, spośród których dialekt okolicy miasta Sołunia (Saloniki) stał się w drugiej połowie IX w. podstawą najstarszego piśmiennego i kościelnego języka w Słowiańszczy-źnie i znany jest w nauce pod nazwą staro-cerkiewno-słowiańskiego.

Wszystkie te języki słowiańskie nie tylko wykazują dziś bardzo daleko idące wzajemne podobieństwa w budowie gramatycznej i zasobie wyrazowym — o wiele większe niż np. języki germańskie (jak niemiecki, szwedzki czy angielski) albo romańskie (włoski,' hiszpański, francuski, rumuński) — ale w miarę jak w badaniach nad ich budową cofamy się coraz głębiej w przeszłość, okazują się sobie coraz bliższe i podobniejsze, i dlatego wydaje się rzeczą oczywistą, że przed kilkunastu wiekami stanowiły one jedną — choć z pewnością nie całkiem jednolitą — całość, która była podstawą ich późniejszego, odrębnego już rozwoju.

Aby pojąć należycie stosunek tej dawnej jedności językowej słowiańskiej do dalszego odrębnego rozwoju poszczególnych języków słowiańskich,