PICT5935

Gdyby przyjąć, żc jednostka otrzymała w grupie 10-osobowcj 5 wyborów, to powyższy wskaźnik równałby się 0,55 (bo 5 : 9    0,55). Najwyższą pozycję w

grupie oznacza wskaźnik 1, a najniższą wskaźnik 0 (ponieważ: maksymalna liczba wyborów podzielona przez N I równa się I, a 0 wyborów otrzymanych podzielonych przez N I równa się 0). Wskaźnik ten może dotyczyć jednocześnie kilku kryteriów socjonictrycznych. co zapewnia jego „większą moc wnioskowania statystycznego” (M. Pilkicwicz, 1963, s. 143).

Status negatywny, nazywany także statusem odrzuceń (RS,), oblicza się według podanego niżej wzoru:

_liczba otrzymanych wyborów negatywnych_

^K5>,=    N - I

Również i ten wskaźnik może przybrać wartość od 0 (gdy oceniana osoba nic otrzymała ani jednego odrzucenia) do 1 (gdy została odrzucona przez wszystkie osoby z grupy). Stwierdzenie powyższe nic dotyczy oczywiście wskaźnika obliczonego na podstawie jednocześnie kilku kryteriów socjonictrycznych. W przypadku takim, co dotyczy również statusu pozytywnego, „maksymalna wartość wskaźnika będzie wielokrotnością jedności w zależności od ilości pytań” socjo-mctrycznych (M. Pilkicwicz, 1963, s. 143).

Status mieszany (C RS,) = otrzymuje się według następującego wzoru:

C - RS = CS - RS

i    ■    t

Przy czym CS_i oznacza — zgodnie z przyjętą wcześniej symboliką — status pozytywny, a RS₍ status negatywny. Dzięki uwzględnieniu owych przeciwstawnych wskaźników umożliwia się określenie względnej przewagi lub niedosytu np. popularności lub stopnia akceptacji w grupie. Przybrać może on wartość od plus jeden do minus jeden. Tak więc wskaźnik +1 oznacza najwyższą popularność lub stopień akceptacji w grupie, a wskaźnik -1 — kompletny brak takiej popularności lub akceptacji. Wskaźnik zaś o wartości 0,00 wskazuje na jednakową liczbę wyborów pozytywnych i negatywnych.

Indywidualny wskaźnik ckspansywności pozytywnej (PI*) oblicza się w sposób następujący:

„P __liczba oddanych wyborów pozytywnych_

N - 1

Wzór ten stosuje się jedynie pr/.y nieograniczonej liczbie wyborów. W przeciwnym wypadku otrzymany wskaźnik pozbawiony jest mocy dyskryminacyjnej. Wartość tego wskaźnika waha się między 0,00 a 1,00. To znaczy, jeśli oceniana osoba nie dokonała żadnego wyboru, to jej wskaźnik równa się 0,00, a jeżeli wybrała wszystkie osoby z grupy, to zasługuje na najwyższą wartość tego wskaźnika, czyli 1,00.

Indywidualny wskaźnik ckspansywności negatywnej (NE) otrzymuje się w wyniku zastosowania następującego wzoru:

NE, =

liczba oddanych wyborów negatywnych

N - 1

Jego moc dyskryminacyjna jest na ogół jeszcze mniejsza od tej przysługującej indywidualnemu wskaźnikowi ckspansywności pozytywnej. Niemniej w przypadku obu tych wskaźników zakłada się, iż „liczba oddanych wyborów zarówno pozytywnych, jak i negatywnych jest miarą siły tendencji do wchodzenia w kontakty społeczne lub do ich unikania” (M. Pilkicwicz, 1963, s. 144).

Przedstawione tutaj sposoby ilościowego opracowania danych socjomctrycz-nych nie wyczerpują bynajmniej wszystkich związanych z nimi problemów. Pomijają np. wskaźniki, dotyczące zachodzących powiązań między istniejącymi w grupie poszczególnymi podgrupami, czyli tzw. wskaźniki struktury podgrupy. Nie omawia się też analizy statystycznej materiału socjometryczncgo, która umożliwia m.in. ukazanie istotnych różnic lub ich brak pomiędzy różnymi indywidualnymi czy grupowymi wskaźnikami, otrzymanymi w różnym czasie lub w różnych warunkach i sytuacjach. O wskaźnikach struktury podgrupy i niektórych aspektach analizy statystycznej można dowiedzieć się z artykułu M. Pilkie-wicza (1963, s. 145-149). Wspomina on również o tzw. analizie macierzowej, stanowiącej „połączenie ilościowych właściwości socjomctrycznych z graficznymi właściwościami socjogramu” (M. Pilkiewicz, 1963, s. 149). Analiza tego rodzaju wymaga wyjątkowo mozolnych obliczeń i manipulowania stabelaryzowa-nym materiałem socjomctrycznym.

Ponadto warto wiedzieć, żc w ocenie pozycji jednostki w nieformalnej strukturze grupy pomoc może stanowić tabela krytycznych wartości statusów socjomctrycznych, skonstruowana przez U. Bronfenbrennera (1945) oraz znajomość szeroko omówionej przez M. Pilkicwicza (1973) socjomctryczncj skali akceptacji.

199