Picture9 (4)

22

1.5. Układ okresowy pierwiastków

Układ okresowy pierwiastków Mendelejewa (tabela 1) złożony jest z 7 okresów, 8 grup głównych i 8 grup pobocznych (podgrupy). Dla przejrzystości z układu okresowego wyłoniono w postaci zewnętrznych szeregów rodzinę lan-tanowców, zaczynając od ceru, oraz rodzinę aktynowców z transuranowcami, zaczynając od toru. Tę formę układu nazywa się obecnie krótką, gdyż ostatnio wprowadza się tzw. formę długą, złożoną z 18 grup.

W grupach od 1 do 1 8 układu okresowego występują pierwiastki, których elektrony walencyjne zabudowują orbitale w określonej kolejności. Nazwy grup tworzy się od nazw pierwiastków znajdujących się na czele (z pominięciem atomu wodoru), np. grupa I A to litowce, II A berylowce itd. Liczba i rozmieszczenie elektronów walencyjnych w poszczególnych grupach układu okresowego są określone dla każdej z grup. Jeżeli przez n oznaczy się poszczególne powłoki elektronowe, to rozmieszczenie elektronów na ostatnich, walencyjnych powłokach jest następujące:

ns^]

2

ns

ns²p¹

r i

ns'p

m~p

ns²p⁴

ns²p⁵ 2 6 ns p

(gazy szlachetne)

dla grupy I A II A

III    A

IV    A

V    A

VI    A

VII    A

VIII    A

W grupach od III B do II B występują same metale, po 10 w każdym okresie, których elektrony walencyjne osiągają kolejno (n-\)p. ns~, przy występowaniu pewnych wyjątków, przedstawionych w tablicy konfiguracji elektronowych. Przykładowo w:

II B    III B    IV B

³⁰Zn: 3//V    ²¹ Sc: 3p^]4s²    22Ti: 3/r4.v²

^WY: 4/2¹5.v²

Szereg lantanowców obejmuje 14 pierwiastków, tak jak szereg aktynowców z transuranowcami. Charakterystyczna dla tych pierwiastków jest zabudowa elektronami podpoziomów f.

Układ okresowy przynosi wiele cennych informacji o analogiach lub zmia nach właściwości pierwiastków.

Kolejność położenia pierwiastków w uklad/ic wynika / wielkości ich liczby atomowej.

iceu Układ okrasę™*} pierwiastków

	VIII A	;HC 4,002	o2 2 d fS	. ^00 2 o\	u. o U£ 5 •£» c<\ m oo	OJ fo X £ .7. —	5 <n Cc, r i
	<		u, 8;	— *ri u t	CO	o *7_ no	< 2
	>		O OO	*** r^ł	r*-.		cr
	< >		o oc *r»	NO </v O 2 ri ro	V >P co °1 rl OC ^ r-	<u ^vo (— t~~ n ri ‘f< _	£ 8 S N			5 5 •	a
o CD	< >		o z s r- -rf	r~" a, o 2 o ro	IO <N < 2 ^ r~-	^ ‘/-I X- r-OO _J t: r»	OO S 2 sS ri			X c* > p fi t	4
	< >		u ^s. 'o es	oo ŁO -? oo CS	UJ o o ^ ri rs w	_ o c \o	X. 2 °r, t~’ Jo o n			6 S *il	!S
	<		cq 53. ^ o	— OO <5 *" (N	co O ^ - CT' r*-. sO	4 ? •n __	^ps3 rj			u r| LU P s 5g	I
	a				c *"• ^ VO	-o ^ o oo —■ v •—•	ou 2 =£8* ^00 ri			4i	i
	m				3 ■'T u £ ri \D	< t-' O	r- 3 X! < ■			43	w i
					iź R 00 OO ri i/-,	T3 ^ £- 'O 'C O *r .—i	£ s. 0- i 00 /j r- On		CQ	» 2
	co >				O £ (J O^1, r- oo M */* 1	_ O X O CĆ ri 3 O	u- ^ri. -r ri f: on			U!	r
*T3 ^5 O CD					r- Ił TT 'a- oo r. T» •/"i	* 2 3 2	<N			4S	t •i
	ca >				C s S 2 v rf ™ »n	H 2 * o	4> CN oi ś ir, OO			E ^1 (/ł c.	rl
	co >				u 8 r^1*	o S V ci	tr. ^ °°-. <r 2			45	( >
	CD >				> *.	$ g ri ri *» ON	« S o p oo			•? '’^1
	00 >				*7.5	i_ <N	. On ^■P			‘ >-%*	i
	co B					> s ^Ss	■? •/»	Sf.2		ti ►	’ ► f
	< B			••i.;^1*8	■:	ł_Ł	łi	3.» a W		8
	<	TI		4f		/i ii V Łi	4§	*49		1
	1*		W	rn	•f-			p*