Picture2 (2)

nn

Wtl|»ll

W tipi) reaguje z wodą, utlenia się szybko w powietrzu. Chlorek wapnia i at li bezwodny jest stosowany w eksykatorach jako środek osuszający. Tlenek \\ iipMiii * h< >. otrzymywany w drodze prażenia węglanu wapnia CaCOj, nazywa tiv m <//'//*•/// palonym:

temp.

CaCO, -> CaO + C0₂T. t m< > reaguje z wodą dając wapno gaszone:

CaO + H₂0 -> Ca(OH)₂.

Ko/lwói wodny Ca(OH), nosi nazwę wody wapiennej, która reaguje z C0₂, dając s/klisią powłokę na powierzchni roztworu:

Ca(OH)₂ + C0₂ = CaC0₂ + H₂0.

( .i(< >11) znajduje zastosowanie w budownictwie, rolnictwie, przemyśle cukro-v\niczym i w garbarstwie. Węglan wapnia CaCOj, zwany wapieniem, służy do otrzymywania CaO i Ca(OH)₂. Tworzy również stalaktyty i stalagmity. Wodorowęglan wapnia Ca(IIC0₃)₂ występuje często w wodach rzek, powodując ich twardość (przemijającą). Siarczan wapnia CaS0₄ • 2 II₂0 jest znany jako gips.

I w sirdo.ść wody

I wardość wody powodują sole obojętne i wodorosole jonów wszystkich metali, z wyjątkiem jonów metali alkalicznych i jonów amonowych. Twardość przemijającą powodują wodorosole, np. Mg(HC0₃)₂ lub Ca(HC0₂,)₂, które ulegam rozkładowi podczas gotowania do węglanów obojętnych, wytrącających się w postaci nierozpuszczalnych osadów (kamień kotłowy):

Mg(HC0₃)₂ = MgC0₃ + CO, Ca(HC0₃)₂ = CaCO, + CO,.

Twardość nieprzemijającą, czyli trwałą, powodują sole obojętne, np. CaCl->, MgCl₂, CaS0₄, MgS0₄.

Ogólnie twardość usuwa się najlepiej za pomocą Na₂C0₃ lub przy zastosowaniu wymieniaczy jonowych (kalionitów lub anionitów).

Twardość wody oznacza się w Polsce w stopniach niemieckich (ilość mg CaO w 100 cm' wody) oraz, korzystniej, w miligramorównoważnikach jonów Ca²⁺.

I.IN.4. Borowa'

Do borowców należą bor (li), glin (Al), gal (Ga), ind (In) i tal ( I I). Hm jest niemetalem, a pozostałe pierwiastki są metalami. Występują najczęściej na i t stopniu utlenienia, ale ze wzrostem liczby atomowej wzrasta tendencja do osią gania stopnia +1. Szczególne znaczenie w praktyce mają związki boru i glinu Pozostałe znajdują niniejsze zastosowanie. Związki talu są silnie trujące.

Hor

Fluorek boru BF₃ przyłącza HF i powstaje kwas fluoroborowy lilii j. hó| tlenek boru B₂C>3 jest szkłotwórczy. Boraks Na₂B|0₇ • 10 ł FO znajduje zasloso wanie jako środek łagodnie utleniający. Bor tworzy liczne związki /. wodorem, zwane boranami, dawniej wodorkami, m.in. diboran B₂H<,. Są to łatwo palm-gazy. ciecze lub ciała stałe. Hydroboran litu LiBFIi znajduje zastosowanie jako reduktor selektywny. Kwas ortoborowy H3BO3 jest kwasem słabym, sIiiżą do otrzymywania emalii, jako środek konserwujący żywność, a także jako środek dezynfekujący. Kwas metaborowy HBO2 jest słabszy od kwasu ortoborowego. Węglik boru B,_tC jest materiałem szczególnie twardym, rysuje diament.

Glin

Glin występuje w przyrodzie w wielu minerałach, w tym w boksycie AlO • OFI i w korundzie A1₂0₃, drugim po diamencie najtwardszym materiale Glin metaliczny, zwany w technice aluminium, otrzymuje się w praktyce najeżę ściej na drodze elektrolitycznej. Aluminium i jego stopy mają szerokie zastosowanie w elektrotechnice, lotnictwie, pirotechnice, przemyśle urządzeń gospodar stwa domowego, w opakowali!ictwic (folie). W obecności tlenu glin metaliczny pokrywa się warstwą Al₂0₃ {pasywacja), chroniącą metal przed dalszym utlenianiem. Najbardziej znane stopy glinu to duraluminium (Cu do 20%, Mg do 1,2%, Mn do 1%, Li do 1%), wykorzystywany m.in. do produkcji samolotów, oraz skleron (Zn do 12%, Cu do 3%).

Glin w mieszaninie z tlenkami metali, np. Fe₂0₃, reaguje bardzo gwałtownie, twwząc ALO3. Wywiązuje się wysoka temperatura, wykorzystywana m.in. w spa walnictwie {aluminotermia). Wodorotlenek glinu Al(OH)_:, jest amfoteryczny Z NaOH daje tetrahydroksoglinian Na[Al(Ołł)t] oraz hcksahydroksoglinian Na₃[Al(OFI)₆], rozpuszczalne w wodzie. Do soli tych należą spinele, które zawierają jony metali dwuwartościowych.

4