Picture9 (2)

102

Nikiel

Nikiel (Ni) to srebrzysty metal, o właściwościach ferromagnetycznych. Stosowany jest do wyrobu stali oraz w galwanizerniach do niklowania. Wraz z miedzią tworzy stop do wyrobu monet. Z chromem tworzy stop chromonikiel, służący do wyrobu spirali grzejnych. Nikiel podnosi twardość stopów oraz ich odporność na korozję. Ze stali niklowych wyrabia się płyty pancerne, opancerzenia okrętów, aparaturę chemiczną, elementy turbin. Najczęściej występuje w związkach na +2 i +3 stopniu utlenienia. Znane są jego liczne związki kompleksowe. Śladowe nawet ilości niklu można wykryć stosując odczynnik Czu-gajewa (dwumetyloglioksym), który tworzy z jonami niklu czerwony osad. Nikiel jest katalizatorem wielu reakcji chemicznych, m.in. katalizuje utwardzanie olejów przy produkcji margaryn.

Platyna

Platyna (Pt) jest srebrzystym metalem, kowalnym, ciągliwym, mało aktywnym chemicznie. Zalicza się ją do metali szlachetnych. Platynę można walcować na listki o grubości 0,0025 mm, czyli 2,5 mikrona. Dobrze łączy się ze szkłem (prawie taki sam współczynnik rozszerzalności cieplnej). Służy do wyrobu elektrod i np. stopu na wzorzec platynoirydu. Stosowana jest także jako katalizator wielu reakcji chemicznych.

Miedź

Miedź (Cu) jest żółtoczerwonym metalem, stosowanym przede wszystkim jako dobry przewodnik prądu elektrycznego. Występuje w licznych rudach, np. w chalkopirycie CuFeS₂, kuprycie Cu₂0, malachicie CuC0₃, Cu(OH)₂. Bardziej znane stopy miedzi to mosiądze (stopy z Zn), w tym tombak, brązy (stopy z Sn, Al), konstantan (stop z Ni). Miedź jest wykorzystywana m.in. w przemyśle elektronicznym i samolotowym. W związkach występuje głównie na +1 i +2 stopniu utlenienia. Roztwory soli Cu²⁺ mają zabarwienie niebieskie, które po zadaniu amoniakiem barwią się na kolor intensywnie ciemnoniebieski, od powstających jonów tetraamina miedzi (II) [Cu(NFI₃),i]²⁺. Miedziane dachy budowli pokrywają się z czasem zielonym nalotem miedzi C'uC0₃ Cu(OII)₂, Ij. zasadowym węglanem miedzi II (patyna).

Srebro

Srebro (Ag) jest srebrzystym metalem, występuje najczęściej na i I stopniu utlenienia. W przyrodzie występuje jako chlorarpiryt AgCI lub nrgentyt Ag S Stop srebra z miedzią (10 -20%) jest stosowany do produkcji wyrobów o/dob nych, biżuterii, monet. Wyroby srebrne pokrywają się / czasem ciemnym milo

tem siarczku srebra, /wiązki srebra Ag' tworzą z amoniakiem kompleks <|i na srebra (I) |Ag(NII,)..|' , rozpuszczalny w wodzie. Związki srebra s/c/rgi światłoczułe, np. AgBr, znajdują szerokie zastosowanie w fotografii

Cynk

Cynk (Zn) to srebrzysty metal, mający szerokie zastosowanie w pi.,i (blachy, druty, rury). W przyrodzie występuje m.in. jako minerał blenda c^ wa (sfaleryt) ZnS. Pod wpływem powietrza metaliczny cynk pokrywa się , warstwą tlenku, chroniącą metal przed dalszą korozją. Z tego powodu i \ _M| suje się do pokrywania powierzchni innych metali, np. żelaza, celem /.ilu czenia ich przed korozją. Stopy cynku i miedzi noszą nazwę iiiom.,, W związkach cynk występuje na +2 stopniu utlenienia. Tlenek cynku /n< i duje zastosowanie jako podstawowy, biały składnik farby malarskie). Zn, jest wiele związków kompleksowych cynku. Wodorotlenek Zn(OII). m.i ściwości amfoteryczne.

Kadm

Kadm (Cd) to srebrzysty metal, mający duże zastosowanie w prnkls powłok antykorozyjnych, produkcji akumulatorów niklowo-kadmowych, . łatwo topliwych (Wooda, Lipowitza), stopów łożyskowych, stopów dcnls nych, do lutowania metali lekkich. Jest szkodliwy dla zdrowia W\s w związkach głównie na +2 stopniu utlenienia.

Rtęć

W normalnych warunkach rtęć (l ig) jest cieczą. Jej rudą jest cynohc Występuje w związkach na +1 stopniu utlenienia, np. w jonie lig o stopniu utlenienia. Związki rtęci są różnobarwne. Rtęć i jej związki są trujące, np. kalomel Hg₂Cl₂ i sublimat HgCI₂. Jest składnikiem ode/ Nesslera (K₂[I IgJa]) na wykrywanie amoniaku, z którym tworzy orm -brązowy osad [I lg₂ONI I₂]J. Wykorzystuje się ją do produkcji farb mała materiałów wybuchowych, aparatów elektrycznych i przyrządów. Sto' jest w termometrach, w pompach próżniowych. Wykorzystywana jest tl rżenia amalgamatów przy wydobywaniu złota i srebra.

1.18. II. Slumdowec i liintanowcc

I )o skandowi ow /nile/a su, skand (Sc) iti (Y ). łanimi (I a) i aktyn (/ hmlimnwi ów /nlic/iim- i piu/iodym (Pr), neodym (Nd), prauiet (Pm)