Podręcznik Zaręby4

gicznych inicjatyw rozwojowych niż władze wojewódzkie i państwowe. Reforma administracyjna oddała w ręce lokalnych samorządów prawo do decydowania o kierunku rozwoju gmin i powiatów. Niebagatelną rolę odgrywają tutaj organizacje pozarządowe, kształtujące opinię społeczną, z których zdaniem liczą się lokalne władze. Społeczny ruch ekologiczny ma coraz więcej do powiedzenia o sposobie rozwoju „małych ojczyzn”. Można podać liczne przykłady w Polsce, gdzie organizacje społeczne stają się często inicjatorami przedsięwzięć ekoturystycznych, które są następnie kontynuowane już przy współpracy z samorządem, przedstawicielami biznesu jako wzorcowe formy rozwoju. W lokalnych strategiach ekorozwojowych traktuje się agroturystykę i ekoturystykę jako priorytetowe formy gospodarowania w gminach turystycznych o wysokich walorach przyrodniczych. Władze samorządowe, wspólnie z administracjami terenów chronionych oraz organizacjami pozarządowymi, występują o dofinansowanie z licznych funduszy celowych (m.in. Unii Europejskiej) szeroko rozumianych wdrożeń ekorozwojowych, ochrony dziedzictwa i pomoce ekonomicznej terenom wiejskim o wysokim bezrobociu strukturalnym. Najwięcej przykładów inicjatyw ekoturystycznych można odnaleźć w regionie północno-wschodnim. Tzw. Zielone Płuca Polski uznać należy za swoistego prekursora ekoturystyki¹.

Spektakularne przykłady dobrej praktyki ekoturystycznej są dzisiaj najbardziej pożądane, aby przekonywać i aktywizować do działań miejscową ludność i kształtować jej świadomość ekologiczną. Poszukiwanie argumentów ekonomicznych w celu ochrony przyrody i kultury jest rdzeniem form gospodarowania, takich jak zielona turystyka. W ślad za pozytywnymi inicjatywami oddolnymi i rosnącymi potrzebami wsparcia lokalnych działań powoli zaczynają podążać decyzje i polityka władz turystycznych na szczeblu regionalnym i państwowym. W Strategii Rozwoju Turystyki w latach 2001-2006 założono, że „rozwój turystyki może odbywać się wyłącznie przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju, z poszanowaniem praw ochrony przyrody i środowiska. Regionalne programy rozwoju turystyki muszą uwzględniać chłonność turystyczną środowiska, konieczność zrównoważonego użytkowania i preferować formy turystyki sprzyjające ochronie różnorodności biologicznej” [1%, s. 22], Polska Organizacja Turystyczna (POT) w rocznych planach działania uwzględnia działania na rzecz rozwoju i promocji markowych produktów turystycznych Polski, w tym ekoturystyki i agroturystyki oraz turystyki aktywnej i rekreacyjnej. Jednym z instrumentów działań jest przyznawanie certyfikatów POT dla najlepszych produktów roku² [153, s. 49J.

160

1

ZPP to zwarty obszar północno-wschodniej Polski, stanowiący ok. 18% powierzchni kraju. Sejm RP uznał go za „region, w którym należy konsekwentnie przestrzegać zasad ekorozwoju” ze względu na „unikatową w skali kraju koncentrację walorów przyrodniczych o znaczeniu europejskim, stosunkowo małą degradację środowiska oraz aktualnie pełnione i perspektywiczne funkcje gospodarcze i społeczne” (Deklaracja Sejmu RP z dnia 16 IX 1994 r. w sprawie obszaru Zielone Płuca Polski). ZPP jest jedynym dużym regionem Polski, w którym są podejmowane widoczne inicjatywy ekoturystyczne, powstają biura podróży oferujące specjalne pakiety dla turystów przyrodniczych szczególnie z Europy Zachodniej, tworzy się infrastrukturę turystyczną przyjazną dla środowiska.

2

^: Certyfikaty POT otrzymały przykładowo takie produkty ekoturystyczne jak: Podlaski Szlak Bociani. Miodobranie Kurpiowskie, Weekend w Rzeczpospolitej Ptasiej, Sieć ścieżek edukacyjnych Biebrzańskiego Parku Narodowego (zob. www.pot.gov.pl).