PZP 1918 1994 s21

ziiwleiane jako uzupełnienie podpisanych na przełomie latczierdzics-lyt li i pięćdziesiątych porozumień o przyjaźni, współpracy i pomocy j wzajemnej, 'laki układ, wsparty na sojuszu z ZSRR, miał dla PRL | lyleż walor protekcji jej niezbywalnych interesów w stosunkach I międzynarodowych (np. nienaruszalność granic), co oznaczał w pnik-tycc przesunięcie faktycznego centrum decyzji strategicznej z War-sza wy do Moskwy.

Wspólny głos państw komunistycznych przejawiał się równici w stosunku do zewnętrznych podmiotów międzynarodowych. Gdy 1 jednak w stosunkach wobec Zachodu obowiązywała doktryna „poko-1 jowego współistnienia”, to wobec państw rozwijających się głoszono I i realizowano koncepcję „solidarności i braterskiej pomocy”. Wszystko I to stanowiło jednak jeden z frontów „zimnej wojny* i ewoluowało] wraz ze zmianami układu sił i tendencji w świecie.

Mając na uwadze powyższe generalne zastrzeżenia, konstytuujące 1 ramy postrzegania polityki zagranicznej Polski pud rządami komunis- j tów, jej dzieje można podzielić na trzy okresy, które tworzą cezury i zarówno dla stosunków zewnętrznych PRL jak i dla wewnętrznych] stosunków w państwie.

Pierwszy okres otwiera się w lipcu 1945 r., kiedy to mocarstwa! zachodnie cofnęły uznanie Rządowi RP na Uchodźstwie, uznając •c jednocześnie Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, będący wynikiem koncesji ZSRR, wspierającego polskich komunistów, na rzecz opozycji skupionej wokół przywódcy ludowców Stanisława Mikołajczyka, cieszącego się poparciem mocarstw' zachodnich. W ciągu du'óch lal jednak, wraz z eskalacją „zimnej wojny”, układ ten został zastąpiony monopolem komunistów, który przetrwał do 1989 r.

Pierwsze lata polityki zagranicznej Polski powojennej przyniosły stabilizację modelu niesuwerenności w^r układzie dwóch podmiotów państwowych. Przed 1945 r., wraz z zajmowaniem ziem polskich przez Armię Czerwoną i niesprccy zo wanymi planami w kwestii przyszłości polskiej państwowości (własna państwowość yersus „siedemnasta republika”) mieliśmy bowiem do czynienia z wieloma elementami faktycznego włączenia ziem polskich do systemu gospodarczego, administracyjnego i militarnego Związku Sowieckiego czasu wojny. Dbałość o pozory równoprawności i faktyczne skrępowanie decyzji wojskowych władz sowieckich w wielu żywotnych

jliiu li pi/yc/ynily się jednak do tego, że usunięte zostały zakusy lyiugo i I iwa lit go włączenia Polski do państwa sowieckiego, państwowość, choć pozbawiona atrybutu wolności decyzji i 111/ woju. stanowiła poważny atut dla społeczeństwa, które, oyrnnlczonym stopniu, mogło realizować wartości narodowe, \ i4/i iii.i ml osiować swe istnienie poprzez obecność na forum miodowym.

^ dnlh/ym etapie, posiadając zewnętrzne atrybuty państwa suwe-(ti/iianut międzynarodowe, zdolność do sprawowania władz-11mtt leiytoriiim kraju), realizowano - pod bezpośrednią kontrolą sowieckich - politykę uzależnioną od interesów państwa ginn gi' lk/pośrednimi instrumentami wymuszania posłuchu

jftltt -I......kmeji ludowej” stały się: utworzone wc wrześniu 1947

)1luio liilnrinacyjne Partii komunistycznych i Robotniczych

mul.....u. slnjącc na straży ideologicznej i politycznej jedności

t> Miwieckiej dominacji; powstała w styczniu 1949 roku (w lęp.iuu odrzucenia latem 1947Toku amerykańskiej oferty przy-i ulu ilu Nami Marshalla) Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, fłlrtjąi ii wiążące decyzje w kwestiach gospodarczych; jak również o .z.iwski, powołany w lipcu 1955 roku, uzupełniający | m iu i wojskowy, działający już system regulowanej przez Moskwę Ijinu y O ile Kominform zniknął z międzynarodowej sceny I*»*.(. roku, o tyle pozostałe dwa instrumenty ujednolicania (lykl .obo/u socjalistycznego” przetrwały istnienie realnego soc-1/m«i w liii leżących doń krajach.

W. • po umianych wyżej segmentach polska polityka zagraniczna i typowym elementem układu, którego część stanowiła. W tym Rym • z.isie miały jednak miejsce wydarzenia międzynarodowe Polski w sposób bardziej zindywidualizowany. W najbliż-zi niu należy do nich z pewnością regulacja dwustronnych v ze wszystkimi sąsiadami, której podstawą były, wspo-/eześniej, układy o przyjaźni podpisane w tym okresie.

I inni,i. h szerszej polityki zagranicznej na uwagę zasługuje zapocząt-ho* unii pn .. esu budowy stosunków dyplomatycznych i konsularnych i Mmi/ większą liczbą państw. W niektórych przypadkach nowa łynlmii.i! i-i wchodziła na grunt przygotowany przez II Rzeczypospolitą. • i, .In nawiązywano jednak również nowe kontakty. Jednakże po/,i guniami o znaczeniu prawnym miało to niewielkie znaczenie

ylfc/

'zr

45