P3109169

16 Wydajność pracy

TERMINY I POJĘCIA

wydajność pracy, miernik wydajności pracy, wydajność a wielkość produkcji, zatrudnienia i czasu pracy, jednostki pracochłonności, czynniki wpływające na wydajność

16.1. Pojęcie i mierniki wydajności pracy

Przez wydajność pracy rozumie się wielkość efektów produkcyjnych przypadających na jednostkę pracy ludzkiej. Można spotkać się z pojęciami indywidualnej, ze-ęolowej lub społecznej wydajności pracy. Indywidualna wydąjność pracy jest to ilość produkcji wytworzonej przez pojedynczego pracownika w określonej jednostce czasu, np. w ciągu godziny, dniówki. Zespołowa wydąjność pracy jest średnią ijffl&łjnośri pracy osób wchodzących w skład brygady, zespołu, zakładu lub innej grapy pracowników. Społeczna wydąjność pracy jest przeciętną wydajnością pracy uzyskiwaną przez ogół pracowników zatrudnionych we wszystkich przedsiębiorstwach określonej branży, gałęzi lub resortu.

Miernik wydąjnośd pracy jest wielkością określającą poziom wydąjności pracy w danym okresie. Miernik ten jest wyrażany jako stosunek wielkości produkcji do czasu pracy zużytego przez pracowników do jej wytwarzania, co można ogólnie wyrazić wżeram:

W - wydąaoU pracy, i*

I f - wielkość produkcji,

T - czas zużyty przez pracowników na wykonanie produkcji.

wiclkofić produkcji przypadającą na jednostką cz

Wynik tego działania oznacza pracy ludzkiej.

Przykład. Jetall W fabryce celulozy 200 robotników zatrudnionych na jednej zmianie (8 godzin) wyprodukowało 240 OOO kg celulozy, to wydajność pracy liczona na 1 robot-

- 150 kg/1 rh

240000    240000

Mó • 8 "    1600

Wydajność pracy może być również liczona na jednego robotnika lub pracownika Wydajność pracy na 1 robotnika wynosi w tym wypadku:

240000

"MO

1200 kg/1 robotnika

Wielkość produkcji (P) przyjęta do obliczenia wydajności pracy może być wyrażona w różnych formach:

•    w jednostkach naturalnych (kg, m, szt.);

•    w jednostkach umownych lub przeliczeniowych;

•    w wartości w zł;

•    w jednostkach pracochłonności.

Jednostki naturalne mają zastosowanie w wypadku produkcji jednorodnej, np. produkcji węgla, cukru, cementu. Nieczęsto zdarza się ścisła jednorodność produk-cji, gdyż ten sam asortyment wyrobu może zawierać różne odmiany produktów.. Jednostki umowne i przeliczeniowe pozwalają łączyć podobne wyroby według określonych kryteriów, sprowadzając je do wspólnej podstawy, np. przeliczenie BŁ okiennego o różnej grubości na szkło o grubości 2 mm. obliczenie różnego rodzaju przędzy w kilogramonumerach. Wartościowe ujęcie produkcji pozwala na obliczenie wydajności pracy nawet w bardzo zróżnicowanej produkcji, gdyż różne asortymenty produkcji, wyrażone wartościowo, można sumować. Jednostki pracochłonności służą do przeliczania produkcji różnorodnej, a podstawą jest liczba godzin normowanych (normogodzin), określająca czas wyznaczony na wykonanie zadania. Poziom wydajności pracy określa stosunek czasu niezbędnego do wykonania zadania obliczonego według norm do czasu rzeczywiście przepracowanego.

Przykład. Normy pracy przewidują na wyprodukowanie jednostki wyrobu A I aotma* godziny (nh). a wyrobu B - 6 normogodzin mh). w wydziale produkującym le wyroby przepracowano w ubiegłym miesiącu ogółem 20 000 robomikogndiia | wyproAeknwano

2000 szt. wyrobów A i 3000 szŁ wyrobów B.    ^_ _    _.._tl

Pragnąc ocenić poziom wydąjności pracy, należy przeprowadzić podane niżej obliczenia. Wytworzona produkcja wyrażona w normogodzinach:

Wyrób A 2000 szt. 2 nh ■ 4000 nh Wyrób B 3000 szt. -6 nh ■ 18000 nh

razem 22 000 nh