42543 P3109118

Obrót pieniężny

TERMINY « POJĘCIA

pieniądz, system pieniężny państwa, papiery wartościowe, akcje i akcjonariusz, obligacja, weksel, dyskonto weksla, czek, rynek picr* wotny I rynek wtórny, giełda papierów wartościowych, kurs akcji

11.1.

Przedmiot obrotu pieniężnego

Wc wczesnych fazach tpoleczertitwa wymiana dóbr i usług następowała w formie bcxpo<rednicj wymiany na inne dobra, początkowo przez wzajemną wymianę sąsiedzką. Z czasem skupiała się w oznaczonych miejncach, zwanych rynkami. ^Vy-miana <tóhr na inne dobra, zwana barterem, jest doić kosztowna, gdyż pochłania wiele czasu na znalezienie kogoś, kto potrzebuje oferowanego towaru, a Jednocześnie może w zamian dać towar potrzebny oferującemu. Jeżeli rolnik ma pszenicę, a potrzebuje łopaty, to musi znaleźć kogoś, kto ma niepotrzebną łopatę i potrzebuje pszenicy. W takiej transakcji musi istnieć podwójna zbieżnofć potrzeb: Jakości towaru i jego ilości.

Narastanie tych trudności w wymianie doprowadziło do pojawienia się towaru, który można byto częściej lub rzadziej wymienić na każdy inny towar. 'Towar ten przejmował rolę pośrednika w wymianie I jeżeli tę rolę spełnia! przez dłuższy czas. stawał się pieniądzem. B chwilą pojawienia się pieniądza wymianu bezpośrednia miejsca wymianie pośredniej, w której towary przechodzą B rąk do rąk na rynku w procesie kupnu-sprzedaży. Rolnik mający nadwyżkę    I

cy łoputy mc musi już szukać kogoć. ku» potr/ebuje    -

lec/ wystarczy. że /nujd/ic kogoć komu potrzebna jeM pszenica. /ii pszenicę oir/.y-ma on pieniądze i polem pieniądze le może wymienić na łopatę. W procesie kupna--sprzedaży należy więc najpierw towar sprzedać i uzyskać za niego pieniądze, aby następnie kupić za nie inny towar.

Od początku powstania pieniądza różne towary pełniły więc jego funkcję, np bydło, skóry. sól. bursztyn, miedź i inne. Często jeden towar-pieniądz był wypierany przez inny towar -pieniądz głównie dlatego, że ten drugi był wygodniejszy w użyciu. niekiedy jednak silniejsza gospodarczo społeczność narzucała swój pieniądz społeczności gospodarczo słabszej.

/ biegiem c/asu funkcję pieniądza zaczęły pełnić metale kolorowe i szlachetne, z uwagi na swe zalety: trwałość, jednorodność, łatwą podzielność. Przez długi czas tę funkcję pełniły kruszec (złoto oraz srebro) i był to pieniądz kruszcowy. Złoto było szczególnie dogodnym pieniądzem ze względu na jego specyficzne cechy. np. niezmienność właściwości fizycznych, stosunkowo łatwą możliwość przechowywania i przenoszenia, podzielność, co sprawia, że każda część po podziale zachowuje swą proporcjonalną wartość. Nawet niewielkie ilości złota mają dużą wartość, a wartość ta jest stosunkowo stabilna. Z czasem zaczęto złoto zastępować banknotami, które reprezentowały określoną ilość złota, zgodnie z wartością na nich podaną, i byty wymienialne na złoto. Był lo system waluty złotej, który załamał się w czasie I wojny światowej kiedy to emitowano za dużo banknotów i nic można było utrzymać pełnego pokrycia w złocic. Banknot zastępujący złoto zaczął więc ustępować miejsca pieniądzowi papierowemu, który nic ma pokrycia w złocic. W latach siedemdziesiątych XX w. wartość pieniądza została całkowicie oderwana od wartości złota.

W każdym kraju jest ustalona przez państwo za pomocą norm prawnych i środków finansowych odpowiednia forma porządku pieniężnego. Forma ta i zespół norm ją obejmujących, lo system pieniężny państwa. System ten określa obowiązującą w danym państwie jednostkę pieniężną, rodzaje znaków pieniężnych (pieniądza papierowego i bilonu), bank upoważniony do emitowania pieniędzy, stosunek jednostki pieniężnej do walut innych państw. Jednostki pieniężne oficjalnie obowiązujące w danym państwie i mające ustawową moc zwalniania od zobowiązań pieniężnych są nazywane ogólnie walutą. Stosuje się pojęcia waluty krajowej, walut obcych, waluty konkretnego krąju ilp.

Zawiązywanie stosunków hundluwych. gospodarczych i finansowych między różnymi podmiotami wymaga obrotu pieniężnego, polegającego na przemieszczaniu pieniądza od jednego podmiotu do drugiego. Przemieszczenie to może mieć formę obrotu gotówkowego i obrotu bezgotówkowego.

Obrót gotówkowy w dokonywaniu rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem banków polega na stosowaniu czeku gotówkowego stanowiącego dyspozycję skierowaną do banku, w którym wystawca ma otwarty rachunek bankowy, do wypłaty określonej w czeku sumy pieniężnej okazicielowi czeku (czek na okaziciela) lub osobie wskazanej na czeku (czek imienny). Drugą formą obrotu gotówkowego jest wpłata gotówki (banknotów, bilonu) na rachunek wierzyciela.