Re exposure of DSC03294

Rymu, knłl Epiru

rii. W ten sposób Rzymianie uzyskali supremację nad całą Italią. Zatriumfował w pełni imperializm rzymski, który wykształcił się już w trakcie podboju Italii.

Przed Rzymem stanęło poważne zadanie zorganizowania podległej mu federacji italskiej. Pewne formy nowej organizacji Italii zostały wypracowane przez Rzymian już w czasie wojny z Latynami (340-338 p.n.e.); ius Latinum stanowiło jakby połowiczne obywatelstwo rzymskie. Mieszkańcy mający prawo latyńskie (niekoniecznie Latynowie z pochodzenia) mieli uprawnienia cywilne takie same jak Rzymianie (iuacommerai i tut conubii), ale nie brali udziału w żyda politycznym Rzymu. Dopiero przez przeniesienie się do miasta Rzymu (ius migrotio-nisl uzyskiwali pełnię praw obywatelskich.

Po dopełnieniu dzieła podboju i konfiskat znacznej części gruntów pokonanych plemion italskich Rzymianie nigdy nie stworzyli ustroju wspólnego dla całej Italii Pozostała ona luźną federacją silnie uzależnionych od Rzymu państewek. Sam Rzym zachował formy ustrojowe miasta-państwa (civitas) i naczelne władze rzymskie pozostały w zasadzie władzami miejskimi. Pełnię praw w Italii miał tylko ten, kto przebywa! w Rzymie. Można powiedzieć, że terytorium Italii dzieliło się na Rzym (urbs) i resztę miast-państw w rozmaity sposób uzależnionych od niego.

Pełnię praw obywatelskich mieli tylko wolno urodzeni obywatele rzymscy (ciou Romuni)', w praktyce korzystać z praw obywatelskich mogli jednak tylko Rzymianie przebywający w stolicy, tam bowiem odbywały się wszystkie zgromadzenia opierające się na zasadzie bezpośredniego udziału głosujących. Osobną kategorię prawną stanowili wyzwoleńcy. Niewolnicy obdarzeni przez Rzymian wolnością wchodzili w skład obywateli, ale nie mogli sprawować ładnych urzędów publicznych (honores). Dopiero synowie wyzwoleńców uzyskiwali pełnię praw obywatelskich, jakkolwiek nie mogli marzyć o osiągnięciu wyiszych urzędów. Podstawowym obowiązkiem obywateli rzymskich była służba wojskowa oraz płacenie podatków, w tym podatku bezpośredniego zwanego tributum.

3. Kolonie

Rzymianie zakładali w różnych częściach Italii, szczególnie na terenach trudnych do ujarzmienia, kolonie swoich obywateli. Miały one służyć z jednej strony jako bazy wojskowe, z drugiej zaś zaspokąjać głód ziemi odczuwany przez ludność chłopską. Kolonie były ośrodkami rzymskimi na terytorium wrogim, czasem były to miasta zakładane od podstaw, czasem dawne miasta italskie zmienione w kolonie rzymskie. Kolonia miała ustrój ściśle wzorowany na doiłaś rzymskiej. Na wzór dwóch konsulów stało zwykle na czele kolonii dwóch urzędników określanych mianem duumwirów (duooiri). Również niższe urzędy w kolonii były odpowiednikami urzędów rzymskich, a rada dekurionów stanowiła jakby kopię senatu. Kolonie były istotnym elementem romanizacji Italii. Jednocześnie spełniały funkcję militarną zabezpieczając panowanie Rzymu. Mieszkańcy kolonii mieli pełnię praw obywateli rzymskich, ale w praktyce (ze względu na odległość od Rzymu) trudno im było korzystać z praw wyborczych.

Wcześniej od kolonii rzymskich zakładano (poczynąjąc od V w. p.n.e.) liczne kolonie na prawie latyńskim. Osiedlani w nich byli zarówno członkowie Związku Latyńskiego, jak i Rzymianie. W takiej sytuaęji tracili oni prawa obywateli rzymskich w zamian za przywileje iuris Lałini. Kolonie latyńskie były rozmieszczane w różnych rąjonach Italii i zaspokajały głód ziemi zdobywców. Stały się one również ważnym czynnikiem romanizaęji przyczyniając się do rozpowszechnienia języka łacińskiego. Nąjstarszymi koloniami rzymskimi były nadmorskie bazy: Ostia (350 r.?), Ancjum (338 r.) i Tarracina (329 r.). Po wojnie z Hannibalem Rzymianie zakładali coraz więcej kolonii na prawie rzymskim starąjąc się w ten sposób lepięj zabezpieczyć swoje panowanie, zwłaszcza w północnej części krąju (Gallia Cisalpina).