Re exposure of DSC03228

kandydat jest obywatelem i czy rzetelnie wypełniał dotychczas swoje obowiązki religijne, wojskowe i finansowe wobec wspólnoty. Mniej troski budziły natomiast jego predyspozycje do sprawowania powierzonej funkcji, ponieważ panowało pros-konanie, że każdy obywatel powinien być kompetentny w sprawach polis.

Najbardziej kontrolowani byli Oczywiście ci, którzy mieli największą władzę. Strategom demos niewiele był skłonny wybaczyć, a nadmierna podąjrzliwoić powodowała, że dawano wiarę najróżniejszym oskarżeniom. Im trudniejsza była wewnętrzna sytuacja Aten. tym łatwiąj rzucano oskarżenia przeciwko politykom. Doświadczyli tego bohaterowie wojen z Persami: Miltiades i Temistokks. Procesu nie uniknął też sam Perykles. którego w początkach wejny pelopone-sklej oskarżono o nadużycia finansowe. Z trzydziestu strategów, których w V w. p.n.e. postawiono przed sądem, aż dziewiętnastu skazano na karę śmierci. Wielu z nich było zapewne winnych zarzucanych im czynów, ale brak dokładnych informacji o okolicznościach, w jakich dochodziło do procesów, zmusza do ostrożności w formułowaniu wniosków; przytoczona statystyka wydąje się jednak co najmniej zastanawiająca.

_3. Społeczeństwo Aten w epoce klasycznej

OBYWATELE I CUDZOZIEMCY. JPDjęcia obywatela w istotnej jego treści nic bezwzględnie trafniej nie określa niż prawo udziału w sądach i w rządzie” (dom. L. Piotrowicz) napisał Arystoteles w traktacie Polityka. Zastanówmy się teraz, kim są ci rządzący ateńską polis

Obywatelami Aten byli tylko mężczyźni, których ojcowie posiadali obywatelstwo, a matki były córkami obywateli. Samo pochodzenie jednak nie wystarczało, konieczne było bowiem wpisanie na listę obywateli demu, które następowało po ukończeniu osiemnastego raku żyda. W IV w. p.n.e. w obradach zgromadzenia Ateńcsyk mógł uczestniczyć dopiero po odbyciu dwuletniej służby wojskowy (epkebia). Listy były często weryfikowane, a za przywłaszczenie sobie obywatelstwa groziło sprzedanie w niewolę. Wyłącznie przywilejem obywateli ateńskich było posiadanie ziemi na terenie Attyki.

Zgromadzenie Lodowe mogło specjalnym dekretem nadać obywatelstwo pojedynczym osobom bądź grupom cudzoziemców. Nie były to jednak częste przypadki. W V w. p-n.e. zgodnie s tą zasadą obywatelstwo otrzymali Platejczycy, którzy schronili się w Atenach po zniszczeniu swojego ojczystego miasta przez Tabun oraz mieszkańcy Samoa, którzy wytrwali przy Ateńczykach aż do kończ wojny pełnponesklej.

W epoce klasycznej Ateny były miastem, w którym przebywało wielu cudzoziemców. Cl spośród nich, którzy mieszkali w Attyce od dawna, podlegali odrębnym ligdujwn prawnym, pozostali podczas pobytu mogli korzystać z pomocy specjalnych opiekunów. Relacje między cudzoziemcem a jego reprezentantem Orscy Określali terminem prokoenia. Taki opiekun (gr. proksenos) byt ateńskim

obywatelem i swoją funkcję pełnił honorowo, albowiem traktowana była jdko zaszczyt; Do jego obowiązków należało przede wszystkim reprezentowanie cudzoziemca wobec ateńskich instytucji i pomoc w interesach, jak również opieka nad jeńcami wojennymi w czasie konfliktów. Początkowo działalność proksenów miała charakter prywatny. Z czasem w miastach, gdzie ze względów handlowych, politycznych bądź religijnych przebywało wielu obywateli innych poUis, powoływano proksenów na mocy oficjalnych dekretów, podobnie było i w Atenach.

W większości poleis istniały grupy cudziemców osiadłych na stałe. W Atenach byli to metojkowie, w V-IV w. p.n.e. ich głównym skupiskiem stał się Pireus. Była to ludność wolna, ale pozbawiona praw politycznych. Wobec polis ateńskiej reprezentowali metojków tzw. prostates czyli opiekunowie, często właściciele gruntów i domów zajmowanych przez cudzoziemców. Metojkowie zobowiązani byli do płacenia specjalnego rocznego podatku (metmkion), który był symbolem ich statusu — obywatele do IV w. nie płacili stałych podatków - oraz do służby w armii, przede wszystkim we flocie (w źródłach są również wzmianki o oddziałach hoplitów złożonych z metojków). Metojkowie uczestniczyli też w życiu religijnym wspólnoty. Wielu przedstawicieli tęj grupy było ludźmi zamożnymi, a ich dochody pochodziły w większości z handlu i z operacji finansowych.

Biedni i bogaci. Pod koniec V w. p.n.e. stopniowo zaczął tracić na znaczeniu Solonowy podział obywateli na klasy mąjątkowe, by ostatecznie zaniknąć w następnym stuleciu. Ostrości nabrał natomiast podział na biednych i bogatych -posiadąjących i nieposiadających.

Bogaci to d, którzy posiadąją wystarczający majątek, aby nie pracować, pozbawieni trosk materialnych mogą oddawać się jedynemu zajęciu godnemu obywatela czyli polityce - służbie polis. „Wolny czas jest potrzebny, by móc dążyć do doskonałości i brać udział w życiu politycznym” pisał Arystoteles w Polityce. Takich ludzie nigdy nie było wielu. Ateny zamieszkiwało w czasach Pary kiesa -przy ogólnej liczbie około 40 tysięcy obywateli - kilkaset rodzin, których przedstawicieli stać było na taki tryb życia.

W połowie wieku jednym z nąjbogatazych Ateńczyków był znany nam już Kimon, który, zdaniem Arystotelesa, utrzymywał wielu obywateli ze swojego demu. Nikiasz, wybitny polityk z lat wejny peloponeskiąj, był natomiast właścicielem ogromnej jak na ateńskie warunki Uczby 1000 niewolników, których wynąjmował do pracy w kopalniach. W IV w. bogaci obywatele zobowiązani metali do płacenia stałego podatku od posiadanego mąjątku (eisphora). Wcześniej podatki nakładano tylko w sytuacjach nadzwyczajnych, jak miało to miejsce » początkach wojny peloponeskiąj (427 r.h

Do biednych zaliczano wszystkich, którzy poprzez fizyczną pracę musieli zdobywać środki do żyda, nawet jeżeli byli właśdcielami warsztatów, w których pracowali. Niechęć do pracy fizycznej stała się charakterystycznym rysem kultury greckiej w IV w., a jedną z jąj przyczyn był wzrost liczby niewolników, którzy wykonywali nąjcięższe prace. Zdaniem Arystotelesa dobre państwo to