P3190319

38

Wojciech Kalinowski

Z tabeli tej wynika, że już w pierwszej połowie XIX w. występuje początek i przemian w strukturze miejskiej sieci osadniczej, charakterystycznych dla XIX    <

i XX w. , przejawiający się w rozluźnianiu tej sieci /likwidacja małych miast/'i    j

i wzroście miast dużych. W latach 1810- 1827 traci prawa miejskie 27 miast /głównie najmniejszych, liczących nieraz poniżej 350 mieszkańców/, a wzrasta i liczba miast liczących 3 000 - 5 000 mieszkańców z 5 na 49. Są to głównie miasta będące siedzibami władz państwowych /wojewódzkich i obwodowych/ lub < miasta uprzemysławiane. W tym samym okresie zostaje założonych 10 nowych    <

miast, niemal wyłącznie przemysłowych, z których większość rozwija się bar-    i

dzo intensywnie.

Możliwości ekonomiczne miast w pierwszych latach po powstaniu Królestwa Kongresowego były znikome. Dochody ich w latach 1819/1820 przedstawiały się j następująco:    .’’a . U

Wysokość dochodu w złotych polskich	Liczba miast
powyżej 100 000	2
20 000- 10 000	6
10 000 - 1 000	252
poniżej 1 000	73
bez dochodu	121
Razem:	454

+ Dla określenia wartości złotego podaję, że koszt budowy jednorodzinnego domu

murowanego z cegły /4 izby/ wynosił    _r

około 4 000 złp.    j

Z zestawienia tego widać, że zaledwie 8 miast miało możliwość podjęcia in-    \

westycji z własnych funduszów. Inne, po odliczeniu kosztów administracyjnych    _t

i uposażeń pracowników, mogły przeprowadzać jedynie drobne prace związane    y

z konserwacją budynków miejskich, naprawą bruków itp. Dzięki działalności    §

Komisji Miast, która dofinansowywała inwestycje miejskie ze środków pań -    p

stwowych i nadwyżek budżetowych innych miast, zdołano jednak w tych mias -tach przeprowadzić wiele prac porządkowych, wznieść nowe budynki adminis -    f

tracyjne /ratusze/, handlowe /kramy/ i podnieść ogólny stan zabudowy.    ti

Jednym z widocznych przejawów działalności rządowej w miastach była szeroko zakrojona akcja ich regulacji i rozbudowy. Do połowy XIX w. sporządzono plany regulacyjne dla 156 miast /na 441 istniejących miast w 1827 r./, przy

czym główne nasilenie tej akcji przypada na lata 1820-1830, gdyż po powstaniu    n

listopadowym w 1831 r. nastąpiło poważne jej zahamowanie.    I -s

Należy podkreślić, że wszystkie plany tego okresu były wykonywane w jedno -litej skali i formie graficznej. Określone to było odpowiednimi przepisami    w

rządowymi. Wykonywano dwa rodzaje planów: plany gruntów w skali 1:5 000 i    ⁿⁱ

plany siedzib w skali 1:1 500. Pierwsze obejmowały cały i teren należący do    *

miasta wraz z gruntami ornymi, lasami, łąkami itd. i były podstawą regulacji spraw własnościowych na terenach podmiejskich. Natomiast plany siedzib.sno-    ⁰¹

rządzane tylko dla terenów_ zabudowanych,. były planami inw.entaryzacyjnymi za    ^nl

-budowy, na których opracowywano dopiero projekty regulacji i przebudowy. Na planach tych oznaczano szczegółowo poszczególne budynki z określeniem sposo -bu wykonania /murowane, drewniane/ i własności /rządowe, miejskie, kościel    P^ł

-ne, prywatne/. Do planów tych sporządzane były szczegółowe rejestry włas -nościowe, a do projektów regulacji - odpisy przewidywanych prac. Plany te i