Rozdział 9 Udział pielęgniarki w usprawnianiu pacjenta4

Drenaż ulożeniowy

Jest tcchnik.4 wykorzystującą siły grawitacji w celu przesunięcia wydzieliny z drobnych oskrzeli do oskrzeli głównych, tchawicy i gardła. Stosowany jest w leczeniu chorób płuc przebiegających z trudnościami w odkrztuszaniu plwociny. Polega na układaniu chorego w różnych pozycjach. Dobór pozycji uwarunkowany jest obszarem płuc, w którym zalega wydzielina i który powinien być opróżniony.

Pozycja ustalana jest przez lekarza lub(i) fizjoterapeutę po analizie zdjęć radiologicznych klatki piersiowej i osłuchiwaniu klatki piersiowej.

Odkrztuszanie

Jest zabiegiem wspierającym czynność oddechową płuc. Celem odkrztuszania jest udrożnienie dróg oddechowych przez usunięcie podczas kaszlu wydzieliny zalegającej w drzewie oskrzelowym i pęcherzykach płucnych. Odkrztuszanie powinno być stosowane:

•    po wszystkich zabiegach operacyjnych,

•    po zranieniach i operacjach w obrębie klatki piersiowej,

•    w chorobach płuc i oskrzeli,

•    u chorych długotrwale unieruchomionych.

Zabieg odkrztuszania powinien być poprzedzony: oklepywaniem klatki piersiowej, inhalacjami, gimnastyką oddechową lub drenażem ułożeniowym. Częstość zabiegu zależy od stanu chorego, ilości wydzieliny zalegającej w drzewie oskrzelowym. Najlepiej wykonywać go codziennie z częstotliwością od jednego do kilku razy wciągu dnia.

Opukiwanie (oklcpywanie)

Ruchy wibracyjne ściany klatki piersiowej sprzyjają lepszemu uruchomieniu wydzieliny obecnej w drzewie oskrzelowym i pęcherzykach płucnych. Wibracja powstająca podczas opukiwania, oprócz uruchomienia, powoduje rozluźnienie wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych, co ułatwia jej wykrztuszenie. Dobór sposobu opukiwania pielęgniarka powinna omówić z lekarzem lub fizjoterapeutą. Choremu należy wyjaśnić cel tej czynności oraz przebieg postępowania. Na pół godziny przed rozpoczęciem czynności można podać leki przeciwbólowe lub wykonać inhalacje (na zlecenie lekarza).

Odsysanie

Celem odsysania jest usunięcie zalegającej w tchawicy i drzewie oskrzelowym wydzieliny. Odessanie wydzieliny ułatwia oddychanie, zapobiega niewydolności oddechowej. Ma zastosowanie, gdy pacjent o własnych siłach niedostatecznie lub w ogóle nie jest w stanie udrożnić dróg oddechowych ze zgromadzonej wydzieliny. Odsysanie wykonuje się na zlecenie lekarza jako działanie jednorazowe lub co 1-2 h w przypadku wprowadzonej do tchawicy rurki intubacyjnej lub tracheosto-mijnej. Odsysać można z dojścia przez jamę nosową, jamę ustną lub tchawicę w przypadku tracheostomii.

Specyficzną formą odsysania wykonywaną przez lekarza jest bronchoaspiracja polegająca na wprowadzeniu do tchawicy bronchoskopu i odessaniu wydzieliny. Rola pielęgniarki w tym zabiegu polega na przygotowaniu chorego i pomaganiu lekarzowi (patrz podrozdz. 6.7.1.7 — bronchoskopia).

Wysokie ułożenie górnej części ciała (pozycja pótsiedząca)

Wysokie ułożenie górnej części ciała sprzyja, przez obniżenie przepony, powiększeniu wymiaru podłużnego klatki piersiowej. Stwarza to korzystniejsze warunki do wentylacji płuc. Płuca i mięśnie oddechowe nie są uciśnięte, nic muszą pokonywać dodatkowego oporu, klatka piersiowa jest dobrze uwypuklona, co pozwala na wykonywanie intensywnych wdechów i wydechów. Przepona jest lepiej wykorzystywana — przez obniżenie trzewi napotyka stosunkowo mały opór. Ugięcie kolan rozluźnia mięśnie brzucha, co także ułatwia pracę przepony przy wdechu. Pozycja ta umożliwia efektywne odkrztuszanie wydzieliny, zmniejsza napięcie mięśni barków, zmniejsza przekrwienie płuc, a tym samym duszność.

9.3.2

Usprawnianie układu pokarmowego

Przewód pokarmowy ma za zadanie dostarczenie organizmowi materiału do budowy i odnowy tkanek oraz substancji energetycznych niezbędnych do podtrzymywania wszelkich procesów życiowych.

Pokarm wprowadzany do jamy ustnej jest przesuwany przez kolejne odcinki przewodu pokarmowego, gdzie podlega rozdrobnieniu, zmieszaniu z wydzieliną gruczołów układu trawiennego i trawieniu.

Od sprawnego funkcjonowania narządów układu trawiennego zależy sprawność całego organizmu.

W przy padku wy stąpienia zaburzeń w funkcjonowaniu układu pokarmowego obowiązkiem lekarza i pielęgniarki jest podjęcie działań mąjących na celu dostarczenie pacjentowi środków żywnościowy ch w postaci odpowiedniej do stanu zdrowia oraz podjęcie działań usprawniających pracę przewodu pokarmowego. Do

działań tych należy zaliczyć:

1.    Określenie dziennej ilości pożywienia, uwzględniając wiek, płeć, stan zdrowia, aktywność fizyczną, temperaturę otoczenia, funkcjonowanie przewodu pokarmowego pacjenta.

2.    Określenie częstości przyjmowania posiłków (3 razy dziennie lub częściej).

3.    Przystosowanie konsystencji pokarmów do możliwości pacjenta w zakresie żucia.

4.    Zastosowanie właściwej dla danego pacjenta diety (pełna, łatwo straw-na, płynna, lecznicza).

5.    Wybranie właściwej drogi żywienia chorego:

-    żywienie enterałne (do przewodu pokarmowego):

•    przez jamę ustną,

•    przez sondę, gastrostomię, doudenostomię, jejunostomię,

-    żywienie parenteralne (pozajelitowe — dożylne):

•    nawadnianie — częściowe żywienie pozajelitowe,

•    całkowite żywienie pozajelitowe.

613