SAM36

Rabka poBtjka capankziwi w XXI XXI udeku Clfcww Weninkl. fakty, ludzie, wydmaaie

słów pod adresem Niemiec KohJ nie zapomniał Mazowieckiemu poi dcii dzień (np, na konferencji prasowej 21 lutego 1990 r. Mazowiecki powiedział, że ze względu na nierozwiązaną sprawę niemiecką wojska radzieckie przez pewien czas powinny zostać w Polsce) i uważał, że polska nieufność jest niezrozumiała. Jednak w Niemczech niektórzy politycy rozumieli stanowisko Warszawy (np. minister spraw zagranicznych Hans-Dietrich Genscher). Należy jednocześnie podkreślić, że Polska od początku opowiadała się za przynależnością zjednoczonych Niemiec do NATO. podczas gdy Moskwa przez wiele miesięcy stała na stanowisku, że zjednoczone Niemcy powinny stać się państwem neutralnym.

Reakcja władz Polski na plany zjednoczenia była przemyślana i stonowana. Premier Tadeusz Mazowiecki w liście do szefów rządów czterech mocarstw sprawujących kontrolę nad Niemcami (tzn. USA. ZSRR. Wielkiej Brytanii i Francji) zaznaczył, że rząd RP nie sprzeciwia się zjednoczeniu Niemiec, ale uważa, że wcześniej powinna zostać ostatecznie rozwiązana kwestia uznania granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej, a formalnym jej potwierdzeniem mógłby być traktat pokojowy. Ponadto rząd polski wyraził chęć wzięcia udziału w obradach konferencji zjednoczeniowej podczas dyskusji dotyczących granic i bezpieczeństwa.

Ffjóczzs konferencji w Ottawie, w lutym 1990 roku. przedstawiciele czterech mocarstw wyrazili zgodę na połączenie RFN i NRD w jeden organizm państwowy i zdecydowali, iż szczegółowe ustalenia zapadną na następnych konferencjach z udziałem obu państw niemieckich (tzw. konferencja „2+4”).

Polski postulat uczestnictwa w konferencji zyskał poparcie wszystkich zainteresowanych państw poza Republiką Federalną Niemiec. Jednak już w połowie marca kanclerz Kohl w rozmowie z prezydentem Mitterrandem zaprzeczył, jakoby rząd RFN sprzeciwiał się uczestnictwu Polski w tej konferencji.

W kwestiach szczegółowych, przygotowany przez władze RP pro- I jefct traktatu potwierdzał stałość granic oraz czynił je „podstawowym I

0 164

Jdainikiem uregulowania pokojowego w Europie". Zawiera! także po-sraJat - o ważności umów międzynarodowych, zawieranych między fofcką a RFN oraz NRD, także po zjednoczeniu tych państw. Podczas negocjacji Bonn nie wyraziło zgody na taki traktat, optując za wyda-nem przez parlamenty obu państw niemieckich jednobrzmiących deklaracji w sprawie nienaruszalności granic. Politycy państw alianckich również przychylali się do opcji reprezentowanej przez Niemcy Zadudnię. Doszło do kompromisu i deklaracje takie zostały przyjęte 21 czerwca 1990 r., tak przez Bundestag, jak i przez Izbę Ludową.

W Warszawie przyjęto to jako krok w dobrym kierunku, ale niewystarczający. Ciągle dążono do parafowania umowy przed powstaniem zjedwaooego państwa niemieckiego. Niemniej powoli zaczął dominować pogląd, że do prawnego uregulowania granicy dojdzie dopiero po jednoczeniu. W związku z tym stronie polskiej zaczęło zależeć na jak njszyfaszym dokończeniu tego procesu. W toku dalszych negocjacji, ab\* skrócić okres niepewności związany z uregulowaniem granic, Niemcy wysunęły propozycję podpisania traktatu granicznego jak najszybciej po zjednoczeniu, a umowy obejmującej dużo szerszą tematykę o stosunkach dobrosąsiedzkich - później.

W takich okolicznościach droga do rundy paryskiej konferencji -2+4" z udziałem polskiej delegacji była otwarta. Jednak 3 lipca doszło (Jonowego sporu na linii Warszawa-Bonn, gdy minister Skubiszewski w swojej nocie wyraził propozycję, aby polsko-niemiecki traktat o granicy zaczął obowiązywać nie później niż wejście w życie uregulowań konferencji „2+4”.

Strona niemiecka odebrała tę notę jako chęć opóźniania procesu zjednoczenia. Pomimo sprostowania, iż nie jest to polskim zamiarem, Niemcy pozostali w niepewności co do intencji Warszawy. W Paryżu odało gl wyjaśnić te nieporozumienia i minister Skubiszewski przystał na propozycję RFN, rezygnując z parafowania traktatu granicznego przed zjednoczeniem i godząc się na podpisanie go w najszybszym możliwie czasie po powstaniu jednego państwa niemieckiego. Na sa-nej konferencji cztery mocarstwa zwycięskie U wojny światowej wy-165 ■