SAM52

W styczniu 1995 r. Zbigniew Brzeziński na lamach prestiżem^ ..Foreign Aftairs" opublikował artykuł pod tytułem A Plan for Eun^ (Plan dla Europy). W tej niezwykle krytycznej wobec polityki Clintona publikacji zarzucił mu brak zdecydowania oraz wizji bezpieczeństwa Europy. W odniesieniu do kwestii bezpieczeństwa dowodził, że otwarcie Sojuszu nie powinno być postrzegane jako akcja skierowana przeciwko komukolwiek. Zdaniem Brzezińskiego miała to być część konstruktywnego, historycznego procesu kształtującego bezpieczną, stabilną Europę. Plan Brzezińskiego zakładał prowadzenie dwutorowej poty ki. zmierzającej równoległe do rozszerzenia Paktu Północnoatlantyckiego i zawarcia układu o współpracy między NATO a Rosją.

Zbigniew Brzeziński (ur. 28 marca 1928 t w Warszawie) - ameiy-kański politolog polskiego pochodzenia, mieszkający w USA znany sowietołog. futurolog. Doktoryzował słf i nauk politycznych na Harvardzie w 1953 r, gdzie do 1960 r. był wykładowcą. Twórca powołanego na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku Instytutu Badań nad ftzemianami Międzynarodowymi. W L1960-1989 wykładowca na uniwersytetach amerykańskich oraz członek Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych w Waszyngtonie. W latach 1977-1981 był doradcą do spraw bezpieczeństwa prezydenta L Cartera I w tym czasie wywierał znaczący wpływ na amerykańską politykę zagraniczną. Postulował zaangażowanie USA w popieranie an-tysowieckiej partyzantki w Afganistanie I antykomunistycznego ruchu .Solidarność" w Polsce. Jego postawa miała decydujący wpływ na rozwiązanie kryzysu polskiego na początku grudnia 1980 r. (USA udaremnHo wówczas inwazje sowieckich i Układu Warszawskiego na folske). Inicjator powołania Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności -działającej na rzecz umacniania społeczeństwa obywatelskie-go. demokracji i gospodarki rynkowej w Polsce, w tym wyrównywa-Ma szans rozwoju indywidualnego I społecznego, a jednoaeśnie wspierającej procesy transformacji w innych krajach Europy Srodko wo-Wschodniej

Pomysł równoczesnego realizowania dwóch celów, rozszerzam NATO i zbliżenia między Sojuszem a Rosją propagowali także inni analitycy amerykańscy, w tym Henry Kissingcr i Ronald Asmus. Spotka! się on z przychylnym przyjęciem wśród wielu urzędników admi-ostracji Clintona. Niezwykle pozytywnie ustosunkował się do niego zwłaszcza Hofcrooke, pracujący w tym czasie nad nową wykładnią amerykańskiej polityki wobec Europy, Rosji i kwestii rozszerzenia NATO. Przyznawał on, że działania na rzecz tworzenia nowej architektury bezpieczeństwa europejskiego „muszą koncentrować się na Europie Środkowej, miejscu, które było zarzewiem najbardziej tragicznych konfliktów w obecnym stuleciu”.

Głównym celem miało być ustabilizowanie politycznej sytuacji Eu* nęv Środkowo-Wschodniej poprzez włączenie jej państw do struktur Paktu. Uzasadnienie dla rozszerzenia NATO oraz cały proces przyjmowań nowych członków miały mieć charakter jawny. Każde z państw bndydujących miało być potraktowane indywidualnie, a nie w ramach dom jakiegoś ugrupowania. Nowi członkowie musieli spełnić kryteria państwa demokratycznego o gospodarce rynkowej, prowadzącego abymą politykę bezpieczeństwa w zakresie umacniania kontynentu.

Jataym z kluczowych czynników, które wpłynęły na zmianę stanowiska Zachodu, był rozwój wydarzeń na Bałkanach. Wypadki w Bośni i Hercegowinie pokazały, że NATO jest potrzebne w okolicznościach wyłaniania się nowych zagrożeń dla bezpieczeństwa europejskiego. Talbott przyznał, że już wcześniej „Sojusz Atlantycki przyczynił się do rozładowania napięć między Grecją a Turcją. Wsparł powrót demo-kocji w Hiszpanii, wytworzył klimat, który umożliwił pojednanie Nie* ok i Francji. Za NATO przemawiała jego rola polityczna (...] polegąją-Qna wzmacnianiu demokracji".

Wojna w Bośni I Hercegowinie - tocząca się w I. 1992-1995 wojna domowa - była najkrwawszym konfliktem wśród tych, które wy-buchty podczas rozpadu Jugosławii na początku lat 90. XX wieku.

Gdy po referendum, zbojkotowanym przez Serbów. S kwietnia 1992t Bośnia i Hercegowina ogłosiła niepodległość, wybuchły walu W pośpiech* zebrane oddziały bośniackie (policjanci. ochotnicy I członkowie lokalnych gangów mafijnych) odparty armię jugosłowiańską, która próbowała przywrócić kontrolę nad Sarajewom - stolicą Bośni.

Rozpoczęło się oblężenie miasta, które trwało przez 3,5 roku. Najsłynniejszym w świede miejscem w Sarajewie stała się „Aleja Snaj-

197 ■