SAM76

SMribl Instytutu Zachodniego m Poznaniu

SMribl Instytutu Zachodniego m Poznaniu

W wyniku konsultacji przeprowadzonych w Krakowie w sierpniu 2004 r. ustanowiono funkcję Przedstawiciela Ministra Spraw Zagranicznych ds. Współpracy Polsko-Niemieckiej i Koordynatora Niemiecko-Polskiej Współpracy Społecznej i Przygranicznej.

i. W drodze umowy międzynarodowej

rząd polski zobowiązał się za pomocą Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie" do wypłaty sumy 500 min DM, co miało na celu udzielenie pomocy szczególnie poszkodowanym ofiarom prześladowań nazistowskich.

Fundacja zaczęła faktycznie udzielać pomocy finansowej od 30 września 1992 r. i łącznie w latach 1992-2004 wypłaciła ofiarom nazizmu mieszkającym w Polsce świadczenia o charakterze pomocy humanifar-

oq w ramach tzw. wypłat podstawowych i dodatkowych na ogólną sumę pneszk>732 min PIN. świadczenia te nie lądy odszkodowaniem, lecz .unboliczną pomocą humanitarną Niemiec dla ofiar prześladowań.

Przełomowy w kwestii zadośćuczynienia byl rok 1998. kiedy pojawiły śę pierwsze zbiorowe pozwy wobec funkcjomąącydi na amerykańskim rynku niemieckich firm, które w czasie II wojny światowej korzystały z niewolniczej pracy więźniów obozów koncentracyjnych. Wówczas kilka największych niemieckich firm, obawiając się zasądzenia od nichHielotniUonowych odszkodowań, wystąpiło i koncepcją utwozenia fundacji. Spotkało się to z poparciem niemieckiego rządu. Efektem nomów z rządem amerykańskim i reprezentantami środowi* Żydowskich było ogłoszenie w dniu 16 lutego 1999 r. wspólnej inicjttywy kanclerza RFN oraz przedstawicieli 12 przodujących niemieckich firm o zamiarze utworzenia funduszu na raecz byłych robotników przymusowych ze środków niemieckie) gospodarki, uzupełnionych o środki publiczne.

Do walki b odszkodowania włączyli się także przedstawiacie państw Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej. Wielką skutecznością ^negocjacjach wykazali się zwłaszcza przedstawiciele Polski, min. Bronisław Geremek, Jerzy Marek Nowakowski, Jerzy Widzyk, Jerzy Kranz, Janusz Stańczyk. Jan Barcz oraz Bartosz Jałowiecki.

Udało się wypracować Jednolite stanowisko Polski. Ukrainy, Białorusi. Rosji i Czech, dotyczące m.in. traktowania poszczególnych kategorii ofiar, podziału ogólnej sumy na poszczególne państwa i wielu innych zasadniczych kwestii. Strona niemiecka starała się różnymi metodami ograniczać krąg uprawnionych, a przedstawicielom państw poszkodowanych zależało na objęciu wypłatami możliwie największej liczby osób, które w czasie II wojny światowej pracowały przymusowo na rzecz BI Rzeszy. Polsce udało się ostatecznie wynegocjować kwotę 1,812 mld DM.

± Oatatnun etapem negocjacji stało się podpisanie 17 ńpca 2000 r. po-rozumienia w Berlinie (wspólne oświadczenie wszystkich uczestników

245 ■