Scan10159 (2)

Rozdział 13. Zatrzymanie krążenia — postępowanie w sytuacjach szczególnych

waną ich ucieczką do przestrzeni pozanaczyniowej w wyniku wzrostu przepuszczalności naczyń.

Reakcja anafilaktyczna może rozwijać się z różną prędkością: szybko, wolno lub (nietypowo) dwufazowo i mieć zróżnicowany przebieg. Niekiedy objawy mogą wystąpić z opóźnieniem (jak w alergii na lateks) lub trwać dłużej niż 24 godziny.

Brak typowych objawów klinicznych i bardzo różnorodny przebieg anafilaksji mogą sprawiać problemy związane z postawieniem właściwego rozpoznania. W wielu przypadkach możliwe są alternatywne przyczyny takiej „reakcji”. W każdym przypadku należy dążyć do zebrania jak najdokładniejszego wywiadu i przeprowadzenia szczegółowego badania fizykalnego. Pomocne mogą okazać się informacje o uczuleniach oraz przebytych epizodach anafilaksji. Szczególną uwagę należy zwrócić na wygląd skóry, tętno, ciśnienie tętnicze krwi, drożność dróg oddechowych i osłuchanie klatki piersiowej. Jeżeli jest to możliwe, należy wykonać pomiar i zanotować wartość szczytowego przepływu wydechowego (PEF). O innych przyczynach objawów można myśleć tylko wtedy, jeśli wcześniej wykluczy się reakcję anafilaktyczną. Brak rozpoznania reakcji anafilaktycznej i jej właściwego leczenia mogą być śmiertelne w skutkach.

•    Inhibitory ACE mogą wywołać obrzęk naczynioru-chowy ze znacznym obrzękiem górnych dróg oddechowych. Reakcja taka może wystąpić w każdej chwili i nie jest związana z zażyciem leku po raz pierwszy. Obrzęk taki może nie reagować na leczenie adrenaliną. Brak jest jednego skutecznego sposobu leczenia tego typu reakcji, ale podstawą jest wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie niedrożności dróg oddechowych.

•    Rodzinnie występujący obrzęk naczynioruchowy daje podobne objawy i właściwie jest nie do odróżnienia od obrzęku w reakcji anafilaktycznej lub w reakcji na leki. Rozpoznać go można na podstawie braku pokrzywki. Chorobę tę leczy się za pomocą inhibitorów esterazy C_v

•    Ciężki napad astmy może przebiegać ze zwężeniem oskrzeli i stridorem, które są także częstymi objawami reakcji anafilaktycznej. Jednakże

w astmie zwykle nie występuje pokrzywka i obrzęk.

•    W rzadkich przypadkach napad paniki może przebiegać ze słyszalnym stridorem spowodowanym zamknięciem szpary głośni przez obkurczone wię-zadła głosowe. Podobnie jak w astmie, w takich przypadkach nie stwierdza się pokrzywki, obrzę naczynio-ruchowego, niedotlenienia i spadku ciśnienia tętniczego. Problemy z postawieniem dia noży mogą jednak pojawić się w przypadkach p cjentów, u których napad paniki wystąpił w wyniku pojawienia się pokrzywki (np. uczulenie na lateks) lub do hipoksji dojdzie w wyniku skurczu więzadeł głosowych.

•    Reakcja wazo-wagalna (np. w przebiegu immum zacji) może spowodować nagłą utratę przytomn ci z ciężką bradykardią, która mylnie może być rozpoznana anafilaksja. Ustąpienie objawów jest zwykle nagłe po wykonaniu prostych działań (np. położeniu pacjenta) i nie jest to związane z wys‘ pieniem pokrzywki, obrzęku naczynio-ruchowego i skurczem oskrzeli.

LECZENIE (ryc. 13.4)_

•    Ułóż poszkodowanego w pozycji zapewniającej mu komfort. Leżenie na plecach ewentualnie

z uniesionymi nogami może być pomocne w leczeniu hipotensji, ale pogarsza wentylację.

•    Usuń substancje podejrzane o wywołanie reakcj alergicznej (np. zatrzymaj podawanie leku lub krwi).

•    Podawaj tlen w dużym przepływie (15 l/min).

•    Podaj adrenalinę domięśniowo każdemu pacjen wi, u którego stwierdza się objawy wstrząsu, obrzęku dróg oddechowych lub poważnych zaburzeń oddychania. Stridor, świsty, sinica, objawo tachykardia i wydłużony nawrót kapilarny świadczą o ciężkim przebiegu reakcji. W przypadku osób dorosłych należy podać domięśniowo 0,5 roztworu adrenaliny 1 : 1000 (500 gg). Jeżeli brak jest poprawy, należy powtórzyć dawkę po około 5 minutach. W niektórych przypadkach konieczne może być powtarzanie tej dawki, szczególnie jeśli poprawa stanu pacjenta jest przejść' wa. Jako agonista receptorów a, adrenalina po duje obkurczenie naczyń obwodowych i redukuje obrzęk. Jako agonista receptorów (3 odpowiada za rozszerzenie oskrzeli, poprawę kurczliwości mięśnia sercowego oraz hamuje uwalnianie hist miny i leukotrienów.

•    Adrenalina podawana domięśniowo jest bardzo bezpieczna. Objawy niekorzystne są bardzo rza kie. Niekiedy trudno jest stwierdzić czy objawy uboczne (np. niedokrwienie mięśnia sercowego) są efektem działania adrenaliny czy reakcji anafilaktycznej.

158 ALS

Polska Rada Resuscytacji