Scan118 (2)

118 A. Facoetti i wsp.

trudności w czytaniu poprzez mechanizm uwagi (np. Facoetti i wsp., 2003a; Hari i Renvall, 2001; Vidyasagar, 1999).

Należy zauważyć, że powolne ogniskowanie uwagi może być również zinterpretowane w odmienny sposób. Łagodna forma dysfunkcji prawego płata ciemieniowego mogłaby także prowadzić do spowolnionego skupiania uwagi, które wykazują dzieci i dorośli z dysleksją(np. Facoetti i wsp., 2000b; Hari i wsp., 2001). W badaniu z użyciem potencjałów wywołanych, Schulte-Kome i współpracownicy (1999) wykazali zmniej-szenie odpowiedzi P200 wprawym tylnym obszarze u osób z dy sleksj ą, co może odpowiadać uszkodzeniu prawej tylnej kory ciemieniowej. Dodatkowo, Mazzotta i Gallai (1992) wykazali zmniejszenie odpowiedzi P300 w prawej półkuli u osób z fonologicznym typem dysleksji. U osób słabo czytających wykazano niższe amplitudy NI00 w centralnych obszarach prawej półkuli w odpowiedzi na nie-słowa, ale nie w odpowiedzi na słowa (Wimmer i wsp., 2002).

Dodatkowo, u pacj entów z uszkodzeniem prawej okolicy ciemieniowej stwierdzono poważne zaburzenia percepcji pozornego ruchu w „niezaburzonym” prawym polu wzrokowym (Battelli i wsp., 2001). To zaburzenie jest najprawdopodobniej rezultatem obustronnej utraty „czasowej rozdzielczości uwagi przestrzennej” dotyczącej przemijających zdarzeń, które wywołują percepcję pozornego ruchu (np. Yantis i Gibson, 1994). Interesujące jest to, że zaburzenie percepcji ruchu jest podobne do tego, jakie występuje u dzieci z fonologicznym typem dysleksji (np. Cestnick i Coltheart, 1999).

Podsumowując, należy podkreślić, że w początkowej fazie nabywania umiejętności czytania, ścieżka ortograficzna nie działa jeszcze sprawnie i dlatego dzieci uczą się czytać w ramach ścieżki fonologicznej, w której rozbiór grafemów może być związany z uwagą wzrokowo-przestrzenną. Z kolei przestrzenna uwaga słuchowa może być związana z percepcyjnym przetwarzaniem fonemów, umiejętnościąmającąpodstawowe znaczenie dla przetwarzania grafemów na fonemy, jak również w krótkotrwałej pamięci fonologicznej. W niniejszym badaniu wykazano, że dzieci ze specyficznymi zaburzeniami czytania wolniej ogniskują uwagę multi-modalnąw porównaniu z dziećmi z grup kontrolnych zrównoważonych pod względem wieku lub poziomu czytania. Sugeruje to, że powolne ogniskowanie uwagi można interpretować jako dysfunkcję płata ciemieniowego.

PODZIĘKOWANIA

Pragniemy podziękować M. Pezzani za możliwość wstępu na oddział kliniczny, S. Bettella za pomoc techniczną, B. Bellini za pomoc w gromadzeniu danych klinicznych a także P. Paganoni i G.G. Mascetti za pomocne dyskusje. Niniejsza praca powstała przy wsparciu Włoskiego Ministerstwa Zdrowia i Związku Szpitala Ogólnego w Bergamo „Amici della Pediatria”.

BIBLIOGRAFIA

American Psychiatrie Association (1994). Diagnostic and Statistical Manuał of Mental Disorders (Wyd. 4). Washington D.C.: American Psychiatrie Publications.

Amitay, S., Ben-Yehudah, G., Banai, K., Ahissar, M. (2002). Disabled readers suffer from visual and auditory impairments but not from a specific magnocellular deficit. Brain, 125, 2272-2285.

Anderson, R.A., Essick, G.K., Siegel, R.M. (1995). Encoding of spatial location by posterior parietal neurons. Science, 230,456-458.

Asbjomsen, A.E., Bryden, M.P. (1998). Auditory attention shifts in reading disabled students: Quantification of attentional effectiveness by the attentional shift index. Neuropsychologia, 36,143-148.

Battelli, L., Cavanagh, P., Intriligator, J., Tramo, M.J., Hennaf, M., Michel, F., Barton, J.J.S. (2001). Unilateral right parietal damage leads to bilateral deficit for high level motion. Neuron, 32, 985-995.

Borsting, E., Riddel, W.H., Dudeck, K., Kelley, C., Matsui, L., Motoyama, J. (1996). The presence of a magnocellular deficit depends of the type of dyslexia. Vision Research, 36,1047-1053.

Brannan, J., Williams, M. (1987). Allocationofvisual attention in good andpoor readers. Perception and Psychophysics, 41, 23-28.

Braun, J. (2002). Visual attention: light enters the jungle. Current Biology, 12, R599-R601.

Carrasco, M., McElree, B. (2001). Covert attention accelerates the ratę of visual information Processing. Proceedings of the National Academy of Sciences ofthe USA, 98, 5363-5367.

Castles, A., Coltheart, M. (2004). Is there a causal link from phonological awareness to success in leaming to read? Cognition, 91,77-111.

Cestnick, L. (2001). Cross-modality temporal Processing deficits in developmental phonological dyslexics. Brain and Cognition, 46, 319-325.;

Cestnick, L., Coltheart, M. (1999). The relationship between language-processing and visual-processing deficit in developmental dyslexia. Cognition, 71,231-255.

Coltheart, M., Rastle, K., Perry, C., Langdon, R., Ziegler, J. (2001). The DRC model: a model of visual word recognition and reading aloud. Psychological Review, 108, 204-258.

Comoldi, C., Colpo, G., Gruppo, M.T. (1981). Prove di Lettura MT. Firenze: O.S. Organizzazioni Speciali.