Scan112 (2)

112 A. Facoetti i wsp.

się istotne w przypadku dzieci ze specyficznymi zaburzeniami czytania (6 ms, wskazówka niezgodna=439 i wskazówka zgodna=433). Przeciwnie, dla wspomnianej grupy istotny wpływ wskazówki uzyskano przy opóźnieniu wynoszącym 250 ms (21 ms, wskazówka niezgodna = 422 i wskazówka zgodna = 401), podczas gdy dla obu grup kontrolnych wpływ ten był nieistotny (grupa kontrolna zrównoważona pod względem wiekum 0 ms, wskazówka niezgodna <= 392 i wskazówka zgodna ss* 392; grupa kontrolna zrównoważona pod względem poziomu czytania - 9 ms, wskazówka niezgodna = 413 i wskazówka zgodna = 404).

Ponieważ interakcja pomiędzy grupą, rodzajembodźca, opóźnieniema rodzajem wskazówki nie była istotna (F<1), można stwierdzić, że czasowy przebieg skupiania uwagi w poszczególnych grupach nie był zróżnicowany w zależności od modalności bodźca.

Ryc. 4. Ogniskowanie uwagi multimodalnej (Multi-Modal Focused Attention, MFA) (średnia różnica pomiędzy sytuacją ze zgodną i niezgodną wskazówką dla prób wzrokowych i słuchowych) jako funkcja opóźnienia bodźca (SOA) w stosunku do wskazówki (100 i 250 ms) i grupy (grupa kontrolna zrównoważona pod względem wieku (GK-W), grupa kontrolna zrównoważona pod względem poziomu czytania (GK-Cz), grupa z dysleksją (G-D))

W celu dalszego testowania hipotezy spowolnionego przełączania uwagi (tj. różnicy pomiędzy wynikami dla wskazówki zgodnej i niezgodnej) przeprowadzono analizę ANOVA, z czynnikami wewnątrzgrupo-wymi: rodzaj bodźca (wzrokowy czy słuchowy) i opóźnienie SOA (100 i 250 ms) oraz czynnikiem gmpy (grupy kontrolne zrównoważone pod względem wieku lub poziomu czytania, oraz dzieci ze specyficznymi zaburzeniami czytania). Istotność interakcji pomiędzy grupą i opóźnieniem SOA (F(2,36)=6.87, P<0.005) (patrz Ryc. 4), wyraźnie wskazuje, że zdolność skupiania uwagi zmienia się w poszczególnych grupach, w zależności od rodzaju zastosowanego opóźnienia pomiędzy wskazówką a pojawieniem się bodźca. Dodatkowe analizy pokazały, że dla obu grup kontrolnych: zrównoważonych pod względem wieku (od 14 do -1 ms; P<0.05) oraz pod względem poziomu czytania (od 26 do 9 ms; P<0.05), zdolność skupiania uwagi malała proporcjonalnie do zastosowanego opóźnienia (od 100 do 250 ms) pomiędzy wskazówką a bodźcem. Zupełnie przeciwny efekt zaobserwowano w grupie dzieci ze specyficznymi zaburzeniami czytania (od 7 do 21 ms; P<0.05): zdolność skupiania uwagi istotnie wzrastała wraź z rosnącym opóźnieniem (od 100 do 250 ms)

DYSKUSJA

Zgodnie z dwuścieżkowym modelem czytania, osoby dobrze czytające wykorzystują w sposób interakcyjny dwa sposoby przekształcania pisma w mowę (Coltheart i wsp., 2001 zawiera omówienie problemu). Ścieżka przedleksykalna oparta jest o procedurę fonologiczną. W ramach tego sposobu odwzorowywane są litery na dźwięki w oparciu o reguły dotyczące najczęstszych układów grafemów i fonemów w danym j ęzyku. Pozwala to osobie czytającej czytać nieznane słowa i nie-słowa. Ścieżka leksykalna (procedura ortograficzna) polega na rozpoznawaniu całych słów i wykorzystywaniu przechowywanych dla nich kodów fonolo-gicznych. Wynikiem stosowania tej metody jest szybkie i efektywne czytanie znanych słów.

Należy zauważyć, że dla początkującego czytelnika wszystkie rzeczywiste słowa są na początku nie-słowami i ścieżka leksykalna dopiero powstaje. Zgodnie z tym założeniem, większość modeli rozwojowych opartych na modelu dwuścieżkowym zakłada, że wspomniane dwie