ScanImage083

170

170

^ ^    1967, s. 106; L.A. Gołubicva, 1973,

i

s. 118; S.l. Kockurkina, 1982, s. 80). Ogólnie przyjmowaną zasadą była adopcja formy przedmiotu, który kształtem był przystosowany do wyobrażeń estetycznych użytkownika i w pełni funkcjonalnym. Dlatego też na ogromnym obszarze od Bałtyku po Bicło-zicro spotykamy setki kopii, różniących się między sobą technicznie oraz drobnymi szczegółami kształtu i wystroju.

W IX w. w całej strefie Bałtyku ogromnie wzrosło zapotrzebowanie na broń, prowadzące do standaryzacji jej form. Prototypy wywieść można z wielkich warsztatów nadreńskich i południowoniemieckich i na nich właśnie swą produkcję opierały nie tylko warsztaty skandynawskie, ale także fińskie.

%

Ryc. 75. Kokemaki-Leikkimaki, Finlandia. Miecz zdobiony inlarsjami i niello w tzw. stylu kamieni runicznych (E. Kivikoski, 1973).

Niemal 1/3 wszystkich mieczy znalezionych w^r Finlandii została przywieziona z warsztatów' nadreńskich i sygnowana jest przez płatnerzy imieniem Ulfberth i Ingclried (E. Kivikoski, 1967, s. 108). Podobne okazy znane są także z południowego pobrzeża Zatoki Fińskiej (E. Mugurević, 1965, s. 49). Oprócz nich jako pochodzące z w^rar$z-tatów szwedzkich lub gotlandzkicb można traktować okazy z jelcami zdobionymi intarsjami i niello, w tak zwanym stylu kamieni runicznych (B. Nerman, 1929, s. 64-65) (ryc. 75). W pierwszej połowie XI w^r. miecze obosieczne typu T, według klasyfikacji I. Peterscna (1919, s. 150-153), wytwarzały warsztaty kowalskie na pobrzeżu kurskim (ryc. 76), a rozchodziły się one szeroko wzdłuż szlaków w^rymiany handlowej, trafiając do Finów estońskich, karelskich, wodskich i innych (B. Nerman, 1929, s. 175; E. Kivikoski, 1951, nr 776; A. Kustin, 1962, s. 16; S.l. Kockurkina, 1982, s. 21) (ryc. 76).

Miecze nic były stałym wyposażeniem wojownika fińskiego tak, jak topory czy włócznie. Posiadali je tylko znaczący przywódcy wspólnot luh

ludzie wyjątkowo majętni. Tylko Finowie i Półwyspu Fińskiego traktowali miecze jako obowiązkowe uzbrojenie, oprócz włóczni. Od X w. w skład wyposażenia woja Fińskiego weszły topory dwóch typów: z wąskim i szerokim ostrzem. Okazy znalezione na obszarze fińskim w większości przypadków zostały wykonane w lokalnych warsztatach, choć w oparciu o wzory obce, w tym wywodzone z dorzecza środkowej Wołgi (P. Paulsen, 1956, s. 47). Charakteryzował je młotkowaty wyrostek nad obuchem (ryc. 78). W XI-XII w. w warsztatach zachodniofińskich robiono topory w oparciu o wzory wschodniosłowiańskie i lokalnymi inowacjami. Ze względu na bardzo szerokie ostrze noszą nazwę „podwójnych” (P. Paulsen, 1956, s. 35-36).

Ryc. 76. Miecze różnych typów z kurhanów Finów znad Ładogi. (N.E. Brandenburg, 1895).

Najbardziej charakterystyczne są dla Kardów (S.l. Kockurkina, 1982, s. 23) i Vesi (L.A. Gołubicva, 1973, s. 128). Natomiast w Finlandii przeważają okazy wytwarzane w oparciu o wzory skandynawskie, głównie gotlandzkic (E. Kivikoski, 1967, s. 109).

Powszechną bronią Finów' Zachodnich były włócznie, od których zachowały się żelazne groty oszczepów z tulejką lub trzpieniem, przy czym te pierwsze spotyka się znacznie częściej. Liwowie używali niemal wyłącznie grotów tulejkowatych przy czym znaczna ich liczba jest bogato inkrustowana srebrem lub złotem, a wykonane zostały z damasceńskiej stali. Ten typ grotów często spotykany w Estonii i Finlandii (B. Nerman, 1929, s. 113-116) i choć w większości znanych przypadków produkowano je w warsztatach Fińskich, to styl zdobnictwa i Forma jest naśladownictwem okazów gotlandzkich (ryc. 79).

Żelazne groty włóczni niezdobionc, reprezentują głównie 3 lub 4 typy według podziału J. Petersena (1919), przede wszystkim typ G i K (ryc. 77). Jako fiński uznaje się typ M według tegoż podziału, który upowszechnił się przede wszystkim w Finlandii (E. Kivikoski, 1951, nr 807-809), ale takż.c w Karelii (S.l. Koćkurkina, 1982, s. 21 -22).