2121402302

BIBLIOLOGIA WOBEC POLSKIEGO RYNKU KSIĄŻKI 49

1973), Elblągu (Myszkier, 1982), Gdańsku (Zachciał, 1977), Inowrocławiu (Aleksandrowicz, 1982), Krakowie (Faber, 1984), Poznaniu (Michałowska, 1972), na Śląsku (Pajączkowski, 1973, 1976; Sobczak, 1976).

Osobnej wzmianki wymagają artykuły S. Siekierskiego, pisane w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych (dwa z nich powstały we współpracy z Witoldem Adamcem), poświęcone kilku ważnym wówczas oficynom (Siekierski, 1965,1966, 1969; Siekierski i Adamiec, 1975,1976/77)¹⁴. Interesująca jest analiza tłumaczeń z literatury angielskiej wydanych w PRL przed 1970 r., dokonana przez Barbarę Stolarczyk (1978). Wartość dokumentacyjną ma opracowany przez Anielę Morawską zestaw serii wydawniczych, które ukazały się do 1970 r. (Morawska, 1971).

Badacz spraw rynku skorzysta z pożytkiem z dokonań znawców problematyki bibliotecznej (bibliotek publicznych), przede wszystkim Jadwigi Kołodziejskiej. Najważniejsze pod tym względem jej prace to: Rola biblioteki w kształtowaniu zainteresowań czytelniczych (Kołodziejska, 1972b); Biblioteki publiczne. Główne kierunki rozwoju (Kołodziejska, 1972a), Społeczna Rinkcja biblioteki publicznej (Kołodziejska, 1976); Biblioteki publiczne po reformie administracyjnej kraju (Kołodziejska, 1980). Wspomnieć trzeba i artykuł W. Adamca o dostępności książki w latach siedemdziesiątych (Adamiec, 1981/82).

Bardzo ważny pozostaje też plon badań nad czytelnictwem. Elżbieta i Edmund Wnuk-Lipińscy ogłosili pracę o kształtowaniu się potrzeb czytelniczych, opartą na licznej próbie ok. 25 tys. respondentów (Wnuk-Lipińska i Wnuk-Lipiński, 1975). Andrzej R. Zieliński opublikował rezultaty badań społecznego zasięgu książki (Zieliński, 1988). Tomy te, jak okazało się wkrótce po tej drugiej edycji (choć już w innej epoce), stworzyły interesujący układ odniesienia dla cyklu niezwykle wartościowych prac, przygotowywanych od początku lat dziewięćdziesiątych i kontynuowanych do dziś w Instytucie Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej.

0    PRL BEZ CENZURY

Cezura 1989 r. nie przyniosła wyraźnego postępu w badaniach nad sytuacją książki w PRL, choć korzystnie zmieniła ich możliwości i perspektywę. Pojawiło się też kilka opracowań istotnie wpływających na ogólny obraz wyłaniający się z publikacji. Nie zaskakuje, że w sposób otwarty potraktowała tę kwestię redakcja paryskich „Zeszytów Historycznych”, gdzie J. Zmroczek opublikowała wspomniany wcześniej artykuł pt. Ruch wydawniczy w Polsce po 1945 r. (Zmroczek, 1992). Autorka mogła sięgnąć już po nieocenzurowane (a legalne) publikacje krajowe - na razie głównie materiały o proweniencji żurnalistycznej (m.in. z „Gazety Wyborczej” i „Polityki”). Na marginesie zauważmy, że to jeden z niewielu tekstów odnoszących się do problematyki wydawniczej, obejmujący chronologicznie całość okresu PRL, w tym sprawy drugiego obiegu. Znacznie wcześniej - też poza presją cenzuralną i ideologiczną, ale bez możliwości korzystania z wielu istotnych materiałów - pisała swój artykuł M. Danilewiczowa (1952).

Odnotujmy i to, że z perspektywy połowy lat osiemdziesiątych R. Cybulski wyraził żal, z pewnością determinowany m. in. wymienionymi tu dokonaniami obu autorów, iż Instytut Książki

1    Czytelnictwa BN z czasem zaniechał badań rynku, ograniczając swą specjalizację do spraw czytelnictwa i bibliotek (Cybulski, 1986, s. 35).