2121402313

BIBLIOLOGIA WOBEC POLSKIEGO RYNKU KSIĄŻKI 55

Czasy przełomu na rynku książki próbowali niemal na gorąco ogarnąć Witold Adamiec (1991/92), Barbara Kołodziejczyk (1995) i Danuta Szczepańska (1995). W swych tekstach zdołali oni ledwie dotknąć najważniejsze problemy. Jednak zwłaszcza artykuł D. Szczepańskiej - chłodny interpretacyjnie, wolny od jednostronnego krytycyzmu, któremu uległ np. W. Adamiec - zasługuje na uwagę m.in. ze względu na odniesienia zarazem do spraw wydawniczych, jak i dystiybucyjnych oraz kolportażowych. Autorka napisała go z kompetencją opartą nie tylko na lekturach, lecz także bezpośredniej obserwacji rynku - przez wiele lat związana była z redakcją „Notesu Wydawniczego”, m.in. jako redaktor naczelna²⁶. Dodać należy, że problematyce pierwszych lat po przełomie 1989 r. nieco uwagi poświęcił Ł. Gołębiewski²⁷. Warto też pamiętać o spostrzeżeniach znanego warszawskiego księgarza i agenta literackiego Cz. Apiecionka, zamieszczonych w okolicznościowym wydawnictwie.

Podobnie jak w stosunku do okresu PRL, tak też i obecnie wiele spraw bibliotek w sposób naturalny zajmuje uczestnika, obserwatora i badacza rynku - zaświadcza to także stały dział „Biblioteki” wyodrębniony już w pierwszych latach „Notesu Wydawniczego”. Z kompetencją (choć czasem w lżejszej formie eseistycznej) o sytuacji książnic pisze nadal swe prace J. Kołodziejska²⁸. Wspomnieć również warto m.in. opracowania książkowe L. Bilińskiego o bibliotekach publicznych (2001) i Grażyny Lewandowicz o bibliotekach dla dzieci (2003) oraz artykuły J. Maja (2003) i W. Adamca (1995).

Na zakończenie tego fragmentu wspomnę cztery własne teksty. W pierwszych z nich skrótowo zasygnalizowałem podstawowe problemy rynku w dekadzie po przełomie 1989 r. (Tobera, 2001, s. 237-241). W pozostałych zająłem się polską prasą branżową (Tobera, 2002, s. 155-188), marketingiem (Tobera, 2004a) oraz podzieliłem się uwagami na temat publikowanych wyników i komentarzy badań koniunktury, czytelnictwa i zakupów książek (Tobera, 2004b, s. 161-184).

KILKA UWAG O STANIE BADAN

Próbując porządkować, z pamięcią o domenie i charakterze bibliologii, opracowania poświęcone problemom rynku książki po 1944 r., nie sposób uznać zakres spenetrowanych zagadnień za satysfakcjonujący. Owszem, powstało co najmniej kilka wartościowych syntez wydanych w postaci książkowej i znacznie więcej pożytecznych artykułów. Nadal jednak całe obszary czekają na swych badaczy.

W odniesieniu do czasów PRL dobrze zbadano już determinanty ideologiczne i polityczne obiegu książek i organizacji rynku w okresie do 1956 r. Z uznaniem przyjąć można analizę polityki wydawniczej (i jej konsekwencji społecznych) w odniesieniu do książki literackiej także w latach późniejszych,

Bardzo ważnym źródłem do badań nad rynkiem książki jest „Kronika” w „Notesie Wydawniczym” z lat 1995-2000, czyli z okresu, w którym dział ten był prowadzony bezpośrednio przez D. Szczepańską.

Zob. zwłaszcza Ł. Gołębiewski, 1999, s. 15-16 i 27-28.

Z nowszych prac J. Kołodziejskiej wymienię: Za drzwiami bibliotek (1996) oraz Lokalność i uniwersalność bibliotek, (2000). Istotne są też referaty tej autorki publikowane w tomach zawierających materiały kolejnych edycji Forum Czytelniczego w Cedzynie z lat 1995-2003.