2121402349

BIBLIOLOGIA WOBEC POLSKIEGO RYNKU KSIĄŻKI 47

wa z całego okresu PRL. „Przegląd Księgarski” (Poznań, Warszawa 1946-1950), „Biuletyn Księgarstwa Spółdzielczego” (Warszawa 1946-1949, od nr. 3/1948 r. pt. „Praca Księgarska”), „Naprzód. Dodatek do Arkusza Zamówień” (Warszawa 1953-1954, potem od nr. 10/1954 pt. „Głos Księgarza”, od nr. 30/1957 do pt. „Praca Księgarska”, periodyk ukazywał się do 1963 r.), „Przegląd Księgarski i Wydawniczy” (faktycznie, przynajmniej pod pewnymi względami kontynuacja „Pracy Księgarskiej”, choć formalnie odrębne pismo; Warszawa 1963-1989), „Księgarz” (Warszawa 1957-1989) i „Editor” (Warszawa 1988-1989) czy też - o nieco innym charakterze - „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek” (Warszawa 1947-1949/50 i 1959-1989) to dla badacza całe roczniki pasjonującego materiału, często wymagającego jednak bardzo wnikliwej analizy krytycznej.

Interesujące są też niektóre pamiętniki i wspomnienia wydawców, księgarzy oraz kompetentnych w ich sprawach urzędników. Nie można oczywiście uznać ich za rozprawy bibliologiczne, ale - jako że zawierają wiele informacji

0    funkcjonowaniu rynku - nie chciałbym, aby zostały pominięte w tym krótkim przeglądzie. Zwraca uwagę publikacja Heleny Zatorskiej, identyfikującej się z systemem wieloletniej dyrektor departamentu w Ministerstwie Kultury

1    Sztuki, odpowiedzialnej m.in. za sprawy wydawnicze (Zatorska, 1985). Chociaż wzmianką potraktować tu należy także wspomnienia wydawcy i urzędnika instytucji książki Józefa Zaremby (1976) czy specyficzną książkę Henryka Grynberga, napisaną na podstawie zapisków i nagrań Adama Bromberga, swego czasu ważnej (i prominentnej) postaci świata wydawniczego (Grynberg, 2000). Godne uwagi są z pewnością wspomnienia księgarzy i o księgarzach: m.in. Stefana Dippla (1976), Jana Jachowskiego (1959), także odnoszące się bezpośrednio do wydawnictwa spółdzielczego Księgarnia Akademicka, Tadeusza Męczyńskiego (1962), oraz rozproszone w czasopismach: Stanisława Malawskiego i Mieczysława Szymańskiego (Malawski, 1978, 1979; Szymański, 1981).

Publicystyczne teksty A. Bromberga (zwłaszcza te z lat czterdziestych o charakterze programowym) czy artykuły i okolicznościowe referaty Tadeusza Hussaka, wieloletniego pracownika centrali Domu Książki na stanowiskach kierowniczych oraz przewodniczącego Stowarzyszenia Księgarzy Polskich (o książkach obu autorów - za chwilę), potraktować też należy - zgodnie z przywołaną wcześniej opinią W. Stankiewicza i S. Siekierskiego-jako źródła, wbrew bibliografiom do niektórych, często wartościowych prac badawczych.

Podobnie zaklasyfikować wolno (choć już z pewną ambiWalencją), napisany z zupełnie odmiennych pozycji niż teksty A. Bromberga czy T. Hussaka, skromny objętościowo tomik Stanisława Arcta. W swej Odbudowie książki w Polsce, powstałej w 1945 r. (a wydanej rok później), którą sam nazwał „myślową analizą fachowca” (Arct, 1946, s. 35), zawarł uwagi i propozycje, poparte obliczeniami dotyczącymi wysokości niezbędnych inwestycji (co charakterystyczne, w 1945 r. obliczeń tych Arct dokonywał w przedwojennych złotówkach). Prywatny wydawca oczekiwał owych nakładów od nowych władz państwowych, błędnie zakładając przy tym, iż rządzący będą zainteresowani nie tylko wnioskami płynącymi z tekstu, ale też w ogóle udziałem niezależnych podmiotów w odtworzeniu i rozwoju rynku.

Charakter zarazem źródła, ale i opracowania mają w pewnym stopniu również publikacje T. Hussaka. Subiektywna wizja dziejów Domu Książki oraz Stowarzyszenia Księgarzy Polskich, zawarta w dwóch obszernych pra-