ScannedImage 21

Jojakin -przywódca na wygnaniu

Ota,

306

StarożytnyIzrJ

2,68-69, gdzie czytamy o wsparciu przez nich dzieła odbudo\w świątyni jerozolimskiej darami w złocie, srebrze i kosztownościach W Ezd 2,65 jest mowa o niewolnikach i niewolnicach, którzy p₀ wrócili razem ze swoimi żydowskimi panami. Żydom nie tylko wol no było mieć niewolników, lecz niektórzy byli na tyle zamożni, t_e mogli sobie na to pozwolić.

Uznanym przywódcą wspólnoty żydowskiej na wygnania babilońskim był Jojakin, monarcha z dynastii Dawida. Mimo że jego przy. wództwo było jedynie tytularne, miało jednak duże znaczenie. Od samego początku uwięzienia Jojakina w 597 przed Chr. wyrażano nadzieję na jego powrót do władzy, chociaż prorok Jeremiasz przeciwstawiał się naiwnemu optymizmowi pod tym względem (Jr 28-29). Ezechiel potwierdzał swoją lojalność wobec uwięzionego króla, datując wydarzenia począwszy od 597 przed Chr. i wyrażając nadzieję, że ród Jojakina będzie znowu pasterzem narodu w ziemi ojczystej (Ez 34,20-31; 37,24-28). Oprócz tekstów biblijnych status Jojakina na wygnaniu potwierdzają dwojakie świadectwa epigraficzne. Pierwsze to spora liczba odcisków pieczęci, które znaleziono na terenie Ju-dy, z napisem: „Należy do Eliakima, sługi Jaukina”; drugie to dokument klinowy z urzędowych archiwów babilońskich dotyczący wydawania produktów żywnościowych z magazynów królewskich królowi Jaukinowi z Judy, jego pięciu synom oraz innym urzędnikom judzkim. William F. Albright, który odkrył pierwszą z pieczęci Jaukina w Tel Beit Mirsim, wysunął hipotezę, że Jaukin stanowi formę imienia Jehojakin, zaś Eliakim był judzkim zarządcą dóbr królewskich Jojakina w okresie po deportacji króla. Jednak ostatnio uczeni kwestionują tę identyfikację¹ k Albright był zdania, że Sedecjasz, marionetkowy władca mianowany przez Babilończyków, nie skonfiskował majątku Jojakina, gdyż nie był pewny swej pozycji, nie był pewien, czy Jojakin nie odzyska władzy¹². Co się tyczy znaczenia racji żywnościowych przydzielanych Jojakinowi, o których mowa w archiwach babilońskich, możemy odwołać się do Albrighta:

„Wiemy teraz, że Jojakin był prawowitym królem wygnańców żydowskich w Babilonii nie tylko z ich punktu widzenia, lecz był

¹¹    Zob. recenzję, której autorem jest Peter Machinist, książki J. M. Millet. J. H. Hayes, A Histoty of Ancient Israel and Judah, w: BAR, November/December 1986, s. 4.

¹²    William F. Albright, The Seal of Eliakim and the Latest Preexilic Histoty of Judah, JBL 51/1932, s. 77-106.

|ft/YGNANIE I POWRÓT_307

także uznawany przez Babilończyków za prawowitego króla Judy,

którego trzymano w rezerwie, licząc się z możliwością przywróce-. nia go do władzy, gdyby okoliczności tego wymagały”¹³.

Jojakin został uwolniony z uwięzienia w 561 przed Chr. przez następcę Nabuchodonozora, Amel-Marduka, i od tej pory utrzymywał się z przydziałów królewskich (2Krl 25,27-30 oraz babilońskie archiwa klinowe). Tak więc król i jego rodzina cieszyli się na wygnaniu w Babilonii pewną swobodą. Nie doprowadziło to jednak do przywrócenia Jojakina do władzy w kraju przodków. Nie wiemy, co przyczyniło się do jego uwolnienia i możemy jedynie zgadywać, w jaki sposób posunięcie to wiązało się z babilońską polityką wewnętrzną¹⁴. Wiemy tylko, że Jojakin spędził resztę życia w Babilonii jako uznany przywódca społeczności żydowskiej na wygnaniu.

Uwolnienie Jojakina i ożywienie nadziei na przywrócenie monarchii mogły zachęcić jego współczesnych, jak arcykapłan Jehosa-dak, do podjęcia trudu opracowania autorytatywnych tekstów tworzącej się Biblii: Pięcioksięgu i Proroków Wcześniejszych (Księgi: Jozuego, Sędziów, Pierwsza i Druga Samuela, Pierwsza i Druga Królewska)¹⁵. Zadanie kompilacji i redakcji tych tekstów stanowiło z pewnością najbardziej znaczące osiągnięcie wspólnoty wygnańców. Ta aktywność jest nie do pomyślenia bez włączenia się uczonej warstwy kapłanów należących do babilońskiej wspólnoty żydowskiej.

Przywództwo nad społecznością żydowską w Babilonii spoczywało, jak się wydaje, w rękach urzędników zwanych starszymi -starsi na wygnaniu, starsi Judy i starsi Izraela (Jr 29,1; Ez 8,1; 20,1). Teksty dotyczące powrotu do Jerozolimy wspominają ponadto o „naczelnikach rodów” (np. Ezd 2,68; 8,1). Rodzina była zapewne podstawową jednostką organizacji życia społecznego w Babilonii. Jest kwestią sporną, czy rodziny żydowskie prowadziły ścisłe zapisy genealogiczne, jakie są podane w Ezd 2 i Ne 7; za niedopełnienie tego obowiązku jedną z grup kapłańskich spotkała

¹³    Tenże, King Jehoiachin in Exile, BA 5/1942, s. 54.

¹⁴    Por. James D. Newsome, Jr., By the Waters of Babylon: An Introduction to the Histoty and Theology of the Exile, Atlanta: John Knox, 1979, s. 92-97.

¹⁵    Zob. również John Bright, Historia Izraela, s. 355-372; C. Meyers, Haggai, Zechariah 1-8, s. 5, 16. Na temat procesu i skutków wyłaniania się Biblii zob. Da-vid Noel Freedman, The Earliest Bibie, Michigan Quarterly Review 22/1983, s. 167-175; tenże, The Unity of the Bibie, Ann Arbor: Univ. of Michigan Press, 1991.