ScannedImage 38

Pojęcie bóstwa 41

Bardzo podobny do Baiamego jest Bunjil, zapisywany też Bundhil, Bunyil, Pundjel (co można przetłumaczyć jako „Orzeł Klinoogonowy”, „Orłosęp” lub „Stary Człowiek”)²⁶, Najwyższa Istota plemion z grupy Kulin: Wurunjeri, Wotjoballuk, Woeworung, widziany jako stwórca ziemi, drzew i ludzi, mający dwie żony z klanu Ganawarra — Czarnych Łabędzi. Jego brat (lub syn) to Mysz Latająca (rodzaj nietoperza), synowie zaś są gwiazdami; Latająca Mysz Djurt jest też t ę c z ą ima tęczę za żonę. Bunjil jest opiekunem fratrii Orła przeciwstawnej fratrii Waang „Kruk”, aczkolwiek w mitach przeciwstawiany mu jest jego własny brat Djurt względnie Palian/Pallyan/Balayang „Nietoperz” — obaj widoczni są jako para gwiazd (Kastor i Polluks w konstelacji Bliźniąt lub Fomalhaut i Altair). Jak twierdzą Woeworung i Wurunjeri, Bunjil ulepił mężczyzn z gliny i dał im życie, zaś jego brat, Palian wyciągnął dla nich z łona ziemi kobiety²⁷. Grzeje swymi dłońmi Słońce, Słońce ogrzewa ziemię, z której wychodzą ludzie i zaczynają tańczyć rytualny taniec corroboree ku jego czci, zwany Gayip. Żył niegdyś na ziemi, jak twierdzą mity, był dobry i nikomu nie czynił krzywdy. Ustanowił klasy matrymonialne i egzogamię fratrii Bunjil i Waang, nauczył ludzi rzemiosła. Przebywa obecnie w niebie —

Wurra, gdzie dostał się przeniesiony przez trąbę powietrzną, którą na jego rozkaz wypuścił z worka Bellin-Bellin (rodzaj wrony). Wotjoballukowie twierdzą, że nikt nie może się do niego dostać. Nawet wielcy czarownicy mogą dotrzeć najwyżej do zaświatowej góry Wurk-Kerun („Cudowne Miejsce” — wariant    Tam prze

bywa Gargomitch, poseł zanoszący prośby ludzi przed oblicze boga.

Bunjil zwany jest często „Starcem na Niebie” i „Starym Wodzem” Ngurunga-eta, Mami-ngorak „Naszym Ojcem”. Jest najmądrzejszym ze wszystkich istot, gdyż widzi z nieba wszystkie czyny ludzi. Pilnuje przestrzegania praw plemiennych, zwłaszcza przeprowadzania ceremonii inicjacyjnych. Pilnuje też szczególnie, aby wszyscy potrzebujący otrzymali pomoc. Za jego ziemskich przedstawicieli uchodzą starcy i wodzowie.

Najwięcej cech archaicznych przejawiać ma Mungan-ngaua²⁸ „Ojciec Nasz”, Istota Najwyższa plemienia Kumai, zwany Kurnai-talang „Nasz Człowiek” albo Kurnai-ma-ngittel. Kiedyś mieszkał na ziemi i nauczył ludzi korzystać z narzędzi, sieci, łodzi i rzemiosła. On nadał wszystkim osobiste imiona, ustalił też ceremonie inicjacji Jeraeil. Po raz pierwszy na jego zlecenie wykonał ją jego syn Tundun, praprzodek ludzi, wraz z żonami. Za zdradzenie tajemnic inicjacji kobietom rozgniewany Mungan-ngaua zesłał pożar — Zorzę Polarną {Aurora Australis), która wypełniła całą przestrzeń między niebem a ziemią. Przerażeni ludzie zaczęli zabijać się nawzajem. Większość spłonęła, a pozostali zginęli w wodach potopu, zesłanego by zagasić ogień. Ocaleli nieliczni, którzy stali się praprzodkami Kumai, a część

²⁶ R. H. M a t h e w s, Ethnological Notes on the Aboriginal Tribes of New South    and Victoria, Sidney 1905, s. 83-134, 162-171; A. v a n Gennep, Mythes et legendes

Paris 1906, s. 178 i n.; S c h m i d t, op.cit., 1.1, s. 337-380, t. III, s. 650-717.

²⁷ H o w i 11, op.cit., s. 484.

²⁸ H o w i 11, op.cit., s. 616 i n.; Schmidt, op. cit., 1.1, s. 380-397, t. III, s. 591-649.