s04 (17)

Wyspa Fie (Szetlandy) na lewym trawersie Iskry podczas podróży w 1963 r.

rynarzy francuskich. Czyn ten doceniły władze francuskie. Załoga motorówki z Iskry, która jako pierwsza pospieszyła z pomocą, otrzymała francuskie odznaczenia.

13.X.1939 r. Iskra przeszła do Port Ly-autey. Tam załoga okrętu i podchorążowie zostali wyokrętowani i skierowani do Francji, a później do W. Brytanii, zasilając szeregi tworzącej się na Zachodzie Polskiej Marynarki Wojennej. Na straży okrętu pozostało tylko 3 marynarzy, których zadaniem było także konserwowanie urządzeń okrętowych.

Po kapitulacji Francji zaistniała potrzeba przeprowadzenia Iskry do jednego z portów angielskich, w celu uniknięcia jej internowania Kpt. ż.w. Stefan Goraz-dowski skompletował załogę składającą się z polskich uchodźców i po 3 dobach żeglugi zawinął do Gibraltaru.

Przez 4 miesiące trzyosobowa załoga Iskry pilnowała okrętu w Gibraltarze. Dopiero przepływający przez ten port ORP Garland zabrał ich do W. Brytanii. W listopadzie 1940 r. attachć morski kmdr dypL Tadeusz Stoklasa podpisał oficjalny dokument wyrażający zgodę na wypożyczenie Iskry Anglikom. Biało-czerwoną banderę opuszczono i zmieniono nazwę okrętu na HMS Pigmy. Przez wszystkie lata wojny okręt ten stanowił bazę dla brytyjskich załóg kutrów torpedowych, ścigaczy i okrętów podwodnych. Do 1947 r. nie był dokowany, remontowany ani malowany. Polska Misja Morska miała trudne zadanie sporządzając protokół z oględzin, który mógłby stać się podstawą do wykonania przez Anglików przyjętego zobowiązania, aby okręt po przekazaniu był zdolny do pływania. Remont Iskry przebiegał w bardzo trudnych warunkach, ponieważ Anglicy nie przywiązywali do tego większej wagi ze względu na nawał własnych prac remontowych. Oprócz tego stocznie gi-braltarskie nie były w stanie przeprowadzić napraw w stopniu określonym w protokole. W związku z tym kapitalny remont odbywał się w 2 stoczniach: w Gibraltarze i — po przeholowaniu okrętu we wrześniu 1947 r. — w Ports-mouth.

23.VX.1948 r., po zakończeniu prób odbiorczych, Iskra stała na redzie portu Portsmouth. O godz. 13.30 zarządzono zbiórkę załogi i na rozkaz dowódcy okrętu, kmdr. ppor. Juliana Czerwińskiego, bosman Bolesław Nowakowski podniósł biało-czerwoną banderę Polskiej Marynarki Wojennej. Po tej uroczystości od-kotwiczono i skierowano okręt na wody kanału La Manche, aby 1.VII.1948 r. zakotwiczyć na redzie portu Gdynia. Tak zakończyła się dziewięcioletnia wojenna tułaczka okrętu. Następnego dnia — z udziałem dowódcy Polskiej Marynarki Wojennej kontradmirała Włodzimierza Steyera, licznie zebranych gości i marynarzy oraz reprezentacyjnej orkiestry Polskiej Marynarki Wojennej — nastąpiło oficjalne powitanie okrętu w porcie.

Od tej chwili rozpoczął się w historii okrętu nowy, pracowity rozdział. Co roku na pokładzie Iskry szkolą się podchorążowie Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej, a od 1955 r. Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej. Już w miesiąc po przybyciu do kraju zaokrętowano pierwszą grupę podchorążych. W następnym roku miała miejsce pierwsza po wojnie wizyta zagraniczna polskiego okrętu: dożył ją ORP Iskra w Leningradzie. W następnych latach okręt przekroczył krąg polarny i zawinął do portu Murmańsk. W 1961 r. z podchorążymi Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej wyszedł w trzymiesięczny rejs na tradycyjny szlak — na M. Śródziemne, odwiedzając: Gibraltar, Aleksandrię i Casablankę, a w 1970 r. — Algier i Oran. W 1952 r. odbył rejs szkoleniowy nowy okręt szkolny ORP Gryf (poprzednia nazwa — Zetempowiec). Rola Iskry, ze względu na brak możliwości zaokrętowania większej liczby podchorążych, stała się jak gdyby drugoplanowa. Jednak pierwsze zetknięcie się z morzem następuje na Iskrze — ona budzi entuzjazm do życia pełnego przygód i rozwija zamiłowania do pięknej pracy w służbie polskiego morza.

WAŻNIEJSZE WYDARZENIA Z HISTORII ORP ISKRA

1917 r. — stocznia G. M. MUller w Fox)»oll (Holandia) wybudowała dla firmy Zeevaat Maatschappis Jednostkę żaglową, nazwana Vlissingen, której portem macierzystym był Groningcn.

1921 r. — okręt od holenderskiego armatora zakupiła firma A. Kennedy Ltd w Glasgow; zmieniono Jego nazwę na St. Blanc.

4