s06 (4)

Przekrój samolotu Jak-12A

I — śmigło o nastawnym skoku łopat, 2— zasłonki silnika (żaluzje), 3 — silnik AI-14R, 4 — zbiornik oleju, 5 — slot automatyczny, 6 — zbiornik paliwa, 7 — wycieraczka szyby, 8 — antena radiostacji,

9    — amortyzator tylnego kota,

10    — lewe światło pozycyjno-czcr-

wone, 11    — drzwi przedziału

bagażowego, 12 — rurka Pitota, 13 — reflektor, 14 — półka bagaż* nika, 15 — kanapa dla pasażerów, 16 — stopień, 17 •— fotel pilota, 16 — kolektor spalin

eksploatowano cztery egzemplarze Jak-12R na Węgrzech o znakach rejestracyjnych: HA-CMA, HA--MEA, HA-MEB i HA-MEC. Jaki-12 używano też w Jugosławii i Czechosłowacji. Jeden egzemplarz Jak-12R OK-JEN (numer fabryczny 14425) znajduje się obecnie w muzeum lotnictwa Praha—Kbeli. Na prawach licencyjnych samoloty Jak-12 produkowano także w Chinach jako Shenjang typ 5 oraz w Polsce.

SAMOLOTY Jak-12

LOTNICTWA POLSKIEGO

Pierwszymi z rodziny wielozadaniowych samolotów Jakowlewa, które rozpoczęły służbę w polskim lotnictwie, były samoloty Jak-12. Kilka tych samolotów (m.in. o numerach fabrycznych 0225, 5013, 4640213 i 4640216) sprowadzono dla polskiego lotnictwa wojskowego w 1951 oraz 1952 r. Na Wrocławskiej Wystawie Lotniczej, zorganizowanej na lotnisku Pilczyce w dniach 13—30.09.1959 r., pokazano Jaka-12 z numerem 02 na stateczniku pionowym. Pierwszy samolot (nr fabr. 5013) wojsko przekazało do Aeroklubu PRL w 1952 r., a kolejne w 1963 r. Następne samoloty wielozadaniowe, sprowadzone dla wojska w 1956 r., to samoloty Jak-12R. Kilka egzemplarzy tej wersji pełniło krótko służbę w jednostkach, po czym uległy

Samolot Jak-12R polskiego lotnictwa wojskowego.

kasacji, w odróżnieniu od Jakóui-12, które używano jeszcze przez kilka kolejnych lat. Jaka-12R pokazano publicznie na lotnisku Okęcie w dniach 26.08—9.09. 1956 r. na tzw. I Warszawskiej Wystawie Lotniczej. Samolot ten posiadał numer 01 na kadłubie.

W 1955 r. zakupiono w Związku Radzieckim i w 1956 r. wdrożono do produkcji seryjnej w WSK-4 na Okęciu licencyjny samolot Jak-12M. Polską wersję dokumentacji konstrukcyjnej opracował zespól pracowników Działu Głównego Konstruktora pod kierunkiem mgr. inz. Stanisława Lassoty. Podejmując produkcję Jaka-12M. zakład WSK-Ókęcic wprowadzi! nowe procesy tcclinologii wytwarzania samolotu całkowicie metalowej konstrukcji, odstępując od wytwarzania samolotów konstrukcji drewnianej. Produkcję samolotu Jak-/2M podjęto w wersjach: pasażersko-dyspozycyjnej, transportowej, szkolno--treningowej. sanitarnej i rolniczej dla oprysków cieczowych. W 1956 r. zakład wykonał pierwszą serię 20 samolotów i następnie rozwinął wiclkoseryjną produkcję dla potrzeb krajowych i na eksport. Część samolotów zakupiło DWL. Weszły one do wyposażenia Wojsk Lotniczych w 1956 r. Wkrótce samoloty te używano także w eskadrze KBW oraz WOP, jak również w lotnictwie Marynarki Wojennej. Produkcję silników AI-liR do samolotów uruchomiono w WSK Kalisz.

Pierwszy raz pokazano publicznie wojskowy Jak--12M z szachownicami na II Warszawskiej Wystawie Lotniczej przed Arsenałem w dniach 7—15.09.1957 r. W następnym roku (od 30.08 do 8.09.1958 r.) na Tir Warszawskiej Wystawie Lotniczej na placu Zwycięstwa eksponowany był Jak-12M seryjny z numerem 11 na kadłubie. W latach 1956—1983 w Wojskach Lotniczych eksploatowano 51 samolotów Jak-12M, w- tym 27 w wariancie szkolnym jako dwuster (w wojsku oznaczane UJak-12M). Z tej liczby skasowano 7 egzemplarzy: jeden*21.04.1968 r. (nrfabr. 035030). jeden 16.01.1970r. (nr fabr. 138457), dwa 27.11.1971 r. (nr fabr. 7127123 i 7127146), jeden 14.04.1972 r. (nr fabr. 138458), jeden 3.09.1973 r. (nr fabr. 200990 i jeden 21.12.1979 r. (nr fabr. 2101002). W eksploatacji znajdują się aktualnie cztery egzemplarze o numerach fabr. 200971, 210997, 210998 lod 31.08.1960 r.) i 2101003 (od 22.09J960 r.).

Pozostałe samoloty przekazano: do WSK Świdnik dwa (17.09.1971 r.) — nr fabr. 158566 i 158567, do Instytutu Lotnictwa jeden (21.01.1972 r.) — nr fabr. 112606, do WSK Rzeszów jeden (17.01.1973 r.) — nr fabr. 169653, do Zespołu Lotnictwa Gospodar-

6